Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KrólestwoPolskiewokresienamiestnictwaIwanaPaskiewicza(1832-1856)...
jakowykładowy,niezostałodrazuzeszkółwyrugowany,ogromnawiększośćnauczycieli,bylito
jeszczePolacy,leczduch,ożywiającydawneustawyidawneszkoły,musiałuleczmianie”
.Toten-
dencyjnainterpretacjafaktów,gdyżistotęzaszłejzmianymożnasprowadzićdowzrostudyscypli-
nyszkolnej,ponieważinnezmiany—jaknp.likwidacjaprzedmiotunhistorianaturalna”czyzmia-
nasposobuwykładugeometrii—miałycharakterdrugorzędny(s.216,217).Wtymmomencie
autorotwarciewypowiedziałsięjakoprzeciwnikzaostrzaniadyscyplinywszkołach,czyliliberał.
SystemszkolnictwawKrólestwiezostałwlatach1838-1839poddanyocenieprzeznaj-
wyższewładzerosyjskieorazwładzesamegoKrólestwaPolskiegoiwkonsekwencjiw1840r
.
wprowadzononowąustawęoszkołach,odróżniającąsięoddotychczasowychściślejszym
zespoleniemzrosyjskimsystememedukacji.TenprocesreformKucharzewskiopisałwpią-
tymiszóstymrozdziale.Autorzauważył,żenowerozwiązaniaprzyjętewoświacie,oddające
szkoływKrólestwiepodbezpośrednizarządnministeriumpetersburskiego”
,tworzyłynwyłom
wcałymsystemieodrębnejadministracjiKrólestwa,proklamowanymuroczyścieprzedEuropą
wstatucieorganicznym”(s.219).Wpraktyce,jakchwilępotemsamprzyznał,zwierzchnictwo
nadoświatąKrólestwasprawowałnamiestnik,zktórymministeroświatymiałobowiązek
uzgadnianiawszelkichzamierzeń,aponadtonamiestnikmógłwsprawachnagłychwydawać
poleceniawykonawczekuratorowi,sprawującemuwKrólestwienadzórnadoświatą(s.220).
Przeprowadzonew1840r
.zmianyniemiaływiększegowpływunaistniejącysystemoświaty.
Szkołyobwodowe(powiatowe)podzielononadwiekategorie:ogólneispecjalne,czylirealne.
Absolwencitychpierwszychmielipodejmowaćdalsząedukacjęwgimnazjach(s.249).Jedyną
zmianąidącąwkierunkurzekomejnrusyfikacji”byłopostanowienie,żenaukawszkołach
elementarnych,dotychczasodbywającasięwjęzykupolskim,mabyćprowadzonawjęzyku
nrodowitym,awmiaręmożliwościwrosyjskim”(s.250).Oznaczałoto,żeodtądwKrólestwie
mniejszościnarodowemogłypobieraćnaukęwewłasnymjęzyku,bądźteżwjęzykurosyjskim.
Wprzytłaczającejwiększościszkołyelementarnepozostałynawskrośpolskie.Drugim,nrusy-
fikacyjnym”zabiegiem,byłowprowadzenie—obokwykładumiar
,wagipieniędzyużywanych
wKrólestwie—wykładutychże,używanychwCesarstwie(s.250).Natomiasttrudnouznać
zaprzejawtendencjinrusyfikacyjnej”przyznaniePolakom,absolwentomuczelnirosyjskich,
pierwszeństwaprzyzatrudnianiuwcharakterzenauczycielijęzykarosyjskiegowKrólestwie
Polskim(s.251).Odosobnionymprzypadkiemrzeczywistegoprocesurugowaniapolskościbyło
przekształcenieodrokuszkolnego1843/1844jednejzeszkółwWarszawiewniemiecko-ro-
syjskąszkołęrealną.Wpraktycestosowanowniejjęzykpolskijakopomocniczy,zaśwwyniku
reformyprzeprowadzonejprzezAleksandraWielopolskiegoszkoleprzywróconocharakter
czystopolski(s.258).Wtymprzypadkumowaonrusyfikacji”(ściślejmówiąc:ngermanizacji
połączonejzrusyfikacją”)zaledwiejednejszkoływskalicałegoKrólestwa.Natomiastgeneralnie
patrząc,zakresnauczaniajęzykarosyjskiegowszkołachpo1840r
.nieulegałwiększymzmianom.
WbrewopiniiwygłoszonejprzezKucharzewskiego,równieżreformaw1845r
.nieprzyniosła
wtymzakresieznaczącegozwiększeniagodzinprzeznaczonychnanaukęjęzykarosyjskiego
28
