Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Możnabowiem,jaksięokazuje,byćżywymtrupem.Twierdzić,żejestsię
chrześcijaninem,niewierzącwBogaalbookłamującsięcodowłasnejwiary.
Najważniejszą
postacią
takiego
ateizmu,
takiej
diagnozy
końca
chrześcijaństwa,jestFranzOverbeck.MyślicielwPolscewłaściwienieznany,
ważny–corazważniejszy–dlamyśliniemieckiej,wktórejzajmujepozycję
dokładnieprzeciwnądoHegla.Tenostatni(synprotestantyzmuwwersji
pietystycznej)chciałuczynićzreligiinaukęiwtensposóbocalićjejwewnętrzne
życie.Overbeckuważał,żechrześcijaństwojestmartweodwielustuleci.Ujego
podstawleżypewnaformaistnienia,naktórąskładająsię–charakterystyczne
dlapierwszychchrześcijan–apokaliptycznepoczucierzeczywistości(Chrystus
mazarazpowrócić,koniecświatajestbliski)oraz–szczególniewyraźna
uegipskichanachoretów–wrogośćwobecświata,jegoradykalneodrzucenie.
Taformaokazałasięjednakniedoutrzymania.Chrystusniewrócił.Świattrwa
nadalichrześcijaństwomusiałosięztympogodzić.DlategowKościele
odradzająsiępogańskiesposobyżyciaimyślenia–wiaręzastępujądowody
naistnienieBoga;namiejscuradykalnegoodrzuceniaświatapojawiasię
arystotelejskahierarchiacnótnaturalnych;religiawystępującaprzeciwko
żydowskiemuPrawuprzekształcasięwinstytucjęKościoła,opartąnaprawie
rzymskim
(w
którym
ma
swoje
źródło
prawo
kanoniczne).
Koniec
chrześcijaństwa,wynikaztego,niejestwcaleoświeceniowymwynalazkiem.
Oświeceniejestdalekimechemjegoprawdziwegokońca.
Takiepostawieniesprawytooczywiściepoczątek.Terazdopiero–wtak
zarysowanympolu–możliwe,anawetkoniecznesąkolejnepytania.
Popierwsze:czymjestżycieikiedyjestonoautentyczne?Jesttopytanie
Nietzschego,którynapoczątkulat70.XIXstuleciaprzyjaźniłsięzOverbeckiem,
anawetmieszkałznimrazemwjednymdomuwBazylei.Podrugie:czymjest
Apokalipsainaczympolegaapokaliptycznycharaktersamegoistnienia?Tojest
zkoleipytanieHeideggera,który(wjakiśsposóbzaOverbeckiem,awjakiś
sposóbprzeciwkoniemu)próbujestworzyćwSeinundZeitapokaliptyczną
ontologię,nowąscholastykę,którejgłównymtematemjestegzystencjabytu,
oczekującegonadejściawłasnejśmierci.Dlaobutychfilozofów–dla
NietzschegoidlaHeideggera–greckafilozofiamazupełnienowysens:szukają
wniejprawdyżyciaalbodoświadczeńegzystencjalnych,aniekategorii
logicznychipojęciowychspekulacji.
Wtejperspektywiepojawiasiępytanieostatnie:czymjestreligiadlażycia?
Iczyistniejąwżyciutakiedoświadczenia–takieprzeżyciaegzystencjalne–
któresamewsobieisameprzezsięmającharakterreligijny,leczsąniezależne,
bardziejpodstawoweipierwotneniżjakakolwiekinstytucjakościelnaiurzędowa
doktryna?
Mającnauwadzeteruchomefigury,ułożyliśmy27tomnaszegokwartalnika.
OtwieragowykładOverbeckaoegipskichpustelnikachianachoretachorazzbiór
komentarzywprowadzającychdojegodzieła.Wesejachczytelnikznajdzie
natomiastfragmentsłynnejksiążkiWalteraF.OttooreligiiGreków.Ten
niemieckifilologklasyczny–idączaNietzschem–poszukiwałpierwotnych
postaciantycznejBoskości.Na
koniecw„Archiwum
FilozofiiPolskiej”
umieszczamytekstMaurycegoStraszewskiegooautorzeWolimocyijegoidei
