Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PodobnoAleksanderGieysztortraktowałodbudowęZamkuKrólewskiego
wWarszawiejakoswojąnajważniejsząwypowiedŹohistorii.Miałkiedyś
powiedzieć:,,Książkiktośprzeczytaalbonie,aZAMEKbędziestał!’’Dzien-
nikarz,przeprowadzającyznimwywiad,zanotowałdalej:,,Myślę—mówił
Gieysztor—żeróżnesąwypowiedzihistoryka.Naturalnieprzedewszystkim
wykładsłownyinapiśmie.Alemożebyćteżinnaforma.Takąwypowiedzią
jestZamekKrólewskiztreściąhistorycznąswychwnętrz,bogatąsymboliką
pokazywanązapomocądziełsztuki,któreobokswychwalorówartystycznych,
estetycznych—mająprzecieżznaczeniehistoryczne’’.RozmówcaGieysztora
zanotował,żedlaprofesorapracanarzeczZamkubyławinnejformie
spełnianiemsięhistoryka3.
Wypowiadamysięoprzeszłościwkulciepamiątekirelikwi.Wniejednym
krajuruchodrodzenianarodowegozaczynałsięodzwróceniauwaginanarodową
przeszłość,awramachtegonazabytki.VytautasLandsbergissenior(ojciec
póŹniejszegoprzewodniczącegoRadyNajwyższej,któraproklamowałaniepodleg-
łośćLitwy)zacząłswojebojeolitewskośćLitwyodjakiegośpublicznegogłosu
przeciwprojektowibudowypodziemnychparkingówpodwileńskąStarówką.
Domniemywał,iżmogąonezagrozićlitewskiemupatrymonium.Formą
wypowiedzioprzeszłościjesttakżebrakkultupamiątekprzeszłości,czasemwręcz
ichniszczenie.Formątakiejwypowiedzibyłonp.niszczenieprzezlataśladów
dawniejszejobecnościniemieckiejweWrocławiu.Innątakąwypowiedziąbyło
np.niedawne(2001)niszczenieprzeztalibównieislamskichświadectwprzeszłości
wAfganistanie.Wszczególnościzniszczononajwiększeponoćwświecieposągi
Buddy—wykutywskalekompleksświątynnywBamianiezI–VIIw.oraz
zabytkiwMuzeumwKabulu.Wróżnychmiejscachnaświecienierazniszczono
dawniejszecmentarze—bypowiedzieć,cosięmyśliodawniejszejobecności
prawdziwychczydomniemanychobcychnadanychziemiach.
Czasembywatak,żetrudnojestokreślić,czyrozpatrywanedziałaniejest
ratowaniem,czyniszczeniemśladówprzeszłości—alewkażdymwypadku
stanowimocnąwypowiedŹoniej.Wlutym2001r.wDrohobyczuodkryto
zamalowanefreskiautorstwaBrunoSchulza.Schulzstworzyłjenapolecenie
komendantagestapowDrohobyczu,wjegowilli,wsypialnidzieci.Wmaju
2001r.pracownicyizraelskiegoInstytutuPamięci(YadVashem)wykupili
owemalunkiwodkrytejczęści—za100dol.,zapłaconychstarusz-
kom-mieszkańcomtegomieszkania—iwywieŹlijedoIzraela.Ichdziałanie
miałozarównocechyniszczycielskie,jakiratownicze(wobecperspektywy
przepadnięciaobiektówwwarunkachmiejscowych)—niemówiąctuodys-
kusyjnychpodstawachprawnych.ByłojednakrównieżwyraŹnympowiedzeniem,
iżUkrainaniemanicdoprzeszłościżydowskiej,żepaństwoIzraeljestjej
jedynymdziedzicem,swoistabowiemlogikatejhistoriidoprowadziłaŻydów
napowrótdoIzraelaitd.
3R.Jarocki,OpowieśćoAleksandrzeGieysztorze,FundacjaBankowaim.LeopoldaKronenberga,
,,Rzeczpospolita’’,Warszawa2001,s.276–278.
13
