Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
SEKCJAA–MAKROCZĄSTECZKIINFORMACYJNE
Nukleotydy
Nukleotydjestnukleozydemmającymjednąlubwięcejgrupfosforanowychzwiąza-
nychkowalencyjniewpozycji3’albo5’lub(tylkowrybonukleotydach)wpozycji2’
.
Jeżelicukremjestdeoksyryboza,tonukleotydnazywasiędeoksyrybonukleotydem
lubprościejdeoksynukleotydem(rys.3).Chemiczniezwiązkitesąestramifosfo-
ranowymi.Wpozycji5’mogąbyćprzyłączoneażtrzyresztyfosforanowe,tworząc
np.adenozyno-5’-trifosforanlubdeoksyguanozyno-5’-trifosforan,wskrócienazy-
wanyATPidGTP
.Podobnieokreślasiępozostałenukleotydy:dCTP
,UTPidTTP
(odpowiednikTTP).5’-mono-i-difosforanywskrócienazywamyAMPidGDP
.Nu-
kleozydo-5’-trifosforany(NTP)ideoksynukleozydo-5’-trifosforany(dNTP)stanowią
elementybudowlane,zktórychsąsyntetyzowanekwasynukleinowe.Wtrakcie
syntezyDNAlubRNAdochodzidoodcięciadwóchresztfosforanowychwformiepiro-
fosforanuipozostawieniawkażdymnukleotydziewbudowanymwłańcuchkwasu
pojednejreszciefosforanowej(patrztematyD1iF1).Takwięcnukleotydjestpowta-
rzającąsięjednostkąłańcuchaDNAiRNA.
Wiązaniafosfodiestrowe
WcząsteczceDNAlubRNAodpowiedniodeoksyrybonukleotydylubrybonukleotydy
sąpołączonewpolimerachłańcuchówkwasównukleinowychpoprzezkowalen-
cyjnewiązanieresztfosforanowychmiędzygrupą5’-hydroksylowąjednejrybozy
i3’-hydroksylowąnastępnej(rys.4).Tegorodzajuwiązanienazywasięwiązaniem
fosfodiestrowym,ponieważresztafosforanowachemiczniewystępujewformie
diestru.Wynikaztego,żełańcuchkwasunukleinowegojestukierunkowany,czyli
polarny.Każdyłańcuchkwasunukleinowego,niezależnieoddługości(oileniejest
kolisty,patrztematB3),mawolnykoniec5’
,naktórymmożesięznajdowaćgrupa
fosforanowa(lubmożejejniebyć),orazkoniec3’
,którynajczęściejstanowiwolna
grupahydroksylowa.WpHobojętnymkażdagrupafosforanowamapojedynczy
ładunekujemny,dlategołańcuchypolinukleotydowenazywasiękwasami.Sąone
anionamisilnychkwasów.Kwasynukleinowestanowiąwięcpolimeryodużym
ładunkuujemnym.
deoksyadenozyno-5'-trifosforan(dATP)
2
'
-
d
e
o
k
s
y
r
y
b
o
n
u
k
l
e
o
t
y
d
Rys.3.Nukleotydy
cytydyno-5'-monofosforan(CMP)
r
y
b
o
n
u
k
l
e
o
t
y
d
