Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
TomaszWiślicz
brzegowe”historiografii,któreprzysłużąsiędlaokreśleniapozytywnego
programudlanowoczesnegorozumieniawarunkównaukowejhistorii.
Najstarszahistoriakontrfaktycznawyszłajednakspodpiórahistoryka.
TosamTytusLiwiuszwIXksiędzeDziejówodzałożeniamiastaRzymuroz-
ważał,cobysięwydarzyło,gdybyAleksanderWielkizamiastnawschód
skierowałswąekspansjęnazachód—kuRzymowi.Odtegoczasuwielu
historykówłamiesobiegłowyflcobybyłogdyby”
,choćrefleksjetegotypu
snująnaogółnamarginesieswojejpracyirzadkokiedyuznająjezastricte
naukowe,araczejtraktująjakotzw.popularyzację3.Zdarzasięjednak,kiedy
historiakontrfaktycznastajesiępłodnąmetodąbadawczą—zpowodzeniem
zastosowałjąnaprzykładamerykańskiluminarzkliometriiRobertFogel
wswejpracypodważającejznaczeniekoleidlarozwojugospodarczego
StanówZjednoczonychwXIXwieku4.Zasadniczojednaktworzeniealter-
natywnychwizjihistoriistałosięaktywnościąliteracką,nadobrąsprawę
każdąpowieśćhistorycznąmożnabowiemnazwaćhistoriąflalternatywną”
,
gdyżalbowpisujewdziejefikcyjnepostaci,albohistorycznympostaciom
przypisujefikcyjneczyny.
To,cohistorykamożejednakintrygowaćbardziejniżpowieśćhistoryczna,
tooddolnynurttworzeniacałychalternatywnychhistoriografiiprzezzorga-
nizowaneadhocwirtualnespołeczności.Historiografietakie,zwaneczęsto
uchroniami(analogiczniedoutopii),częstowynikajązdalszegoprzetwarza-
niapopularnychdziełliterackich(np.cykluWładcapierścieniJ.R.R.Tolkiena),
czasemzaśwytwarzająrealizacjeliterackie(np.nurtSteampunk).Książki
wydająsiętubyćjednakwierzchołkiemgórylodowej,pozostająonezale-
dwiewpewnymodniesieniudoskomplikowanego,narastającegozbioru
informacjigromadzonegonalicznychforachinternetowych,takichjakAl-
ternateHistoryDiscussion;oard5.Powstajątamobszernekronikiwydarzeń,
licznemapyiopracowaniageograficzne,opisyobyczajówitd.odnoszące
siędoświatów,którychzwiązekzewspółczesnościąihistoriąoscylujeod
kompletnejfikcjidodośćwiarygodnejalternatywyodchodzącejodakade-
mickiejhistoriiwokreślonymtzw.punkciedywergencji(czylitam,gdzie
zostajewprowadzonekluczowedladziejówwydarzeniekontrfaktyczne,np.
NapoleonwygrywapodWaterloo).Ciekawejesttuprzedewszystkimwyko-
rzystanieformnarracyjnychhistoriografiinaukowej.Autorzytekstówzadają
sobiewieletrudu,żebyopanowaćbezosobowy,eksperckistyloficjalnej
historiografii.Niemamowyożadnycheksperymentachnarracyjnychczy
nawetcieniawątpliwościwhipotetycznąflprawdziwość”podawanychflfak-
tów”.Charakterystycznesąrównieżpreferencjeautorówwkierunkuhistorii
3WPolsceostatnionp.Niezrealizowanedrogihistorii.Red.M.Woźniak.Lublin2012.
4R.Fogel:RailroadsandAmericanEconomicGrowth:EssaysinEconometricHistory.Balti-
more1964.
5htp://www.alternatehistory.com/(dostęp:29.03.2014).
