Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KilkasłówoDKrytycepraktycznegorozumuD
III.
13
UkazaniesięKrytykipraktycznegorozumuwywołałowśródzwolennikówKan-
taniesłychanyentuzjazm.ReinholdnazywająnbezcennymdaremB,zaktóry
wpodziękowaniuofiarowujeKantowicałesweżycie.BeckpiszewliściedoKanta,
żenKrytykapraktycznegorozumuodczasuswegoukazaniasięjestjegoBiblilB.Fichte
wypowiadasięodrugiejKrytycewsłowachpełnychuwielbienia:nŻyjęwnowym
świecieodczasu,jakprzeczytałemKrytykępraktycznegorozumu.Rzeczy,októrych
sądziłem,żenigdyniemogąmibyćdowiedzione,jaknaprzykładpojęciebezwzględ-
nejwolnościiobowiązku,zostałyudowodnione,aprzeztoczujęsięszczęśliwszy.
Niepojętyszacunekdlaludzkości,niezwykłąsiłębudziwnastafilozofia,błogo-
sławieństwostulecia,wktórymmoralnośćzostałazburzonawswychpodstawach,
apojęcieobowiązkuwykreślonezewszystkichsłownikówB.PrzepowiadająKan-
towi,żejegofilozofiamoralnawywrzewpływwiększyigłębszyniżreformacja
Lutra,żeostateczniedoprowadzireligięChrystusadojejpierwotnejczystości,że
staniesiędorobkiemnajszerszychwarstwludowych.Przepowiednietewprawdzie
okazałysięsięgającymizbytdaleko,jednakpoglądyetyczneKantarzeczywiścienie
pozostałybezwpływunietylkonaduszeludzkie,leczinarealneukształtowanie
siężyciaistosunkówspołecznych,domagającychsięwtedywPrusachzasadniczych
zmianwkierunkudemokratycznym.Igdynadszedłczasinwazjinapoleońskiej,
anaród,pozbawionyprzeztzw.oświeconyabsolutyzmwszelkiejsamodzielności,
niemógłinwazjitejpowstrzymać,wtedypruscymężowiestanuzrozumieli,żetrzeba
zerwaćztradycjąhistorycznąioprzećsięnanarodzie,aprzedewszystkimwszyst-
kiewarstwytegonaroduuczynićwolnymi,znieśćpoddaństwochłopów.Wielu
spośródtychreformatorówpruskiegopaństwahołdowałowmniejszymlubwięk-
szymstopniuetycznympoglądomKanta,miałowpamięcijegosformułowanie
kategorycznegoimperatywu,nakazującegouważaćczłowiekazacelsamwsobie,
nietylkozaśrodek,wiedziałoojegopoglądachnakwestiępoddaństwaludności
wiejskiejizpoglądamitymisięsolidaryzowało.Ichoćreformypruskiespowodo-
wanezostaływpierwszymrzędzieprzezczynnikirealne,tojednakiideowe
momentygraływnichrolę,awśródtychostatnichjednozpierwszychmiejscnależy
sięfilozofiimoralnejKantazjejpojęciamisamorzutności,kategorycznegoimpe-
ratywuiludzkości.
OdnośniestronyteoretycznejfilozofiimoralnejKanta,toideomjejniesądzo-
nebyłozająćdominującegostanowiskawsystemachetykiniemieckiejpierwszej
połowyXIXstulecia.NeohumanizmSchilleraiGoethego,romantyzmwiększości
wybitnychfilozofówniemieckichzupełnieinaczejwidziałideałetycznyczłowieka
niżfilozofiaKanta,zupełnieinaczejpojmowałistotęmoralnościiprawa.Zamiast
deprecjacjiuczuciawidzimyjegowywyższanie,zamiastdualizmuirygoryzmu-
harmonięikultpiękna,zamiastwiecznych,apriorycznychpraw-myślenieewolu-
cyjne.AgdywszóstymdziesięcioleciuubiegłegostuleciapopularnośćwNiemczech
