Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
niecodzisiejszegiełdy.Rodywielkichbankierówstawałysiębardzopotężne,bo-
gateimożne,uzyskiwałyteżcorazwiększywpływnawładcówipolityków2.
WielkakoniunkturagospodarczaXVIwiekuskończyłasięstolatpóźniej.
Najlepiejprzetrwałykraje,któreczasprosperitywykorzystałydobudowypod-
stawgospodarczych,zwłaszczarzemiosłaimanufaktur.WiekXVIItoczastwo-
rzeniasięnowychpotęgekonomicznych,opartychnatzw.handlutrójkątnym.
Afrykadostarczałagłówniesurowcówiniewolników,którychtransportowanodo
Ameryki,abypracowalinatamtejszychplantacjachiwkopalniach.ZAmeryki
przywożonodoEuropy(pozatradycyjnymitowarami)cukier,tytoń,kakaoiba-
wełnę.ZeStaregoKontynentueksportowanozaśproduktymanufaktur.Wiek
XVIIIutrwaliłdominacjęekonomicznątychpaństw,któreprzodowaływewspo-
mnianejwymianie.ObrotyhandloweAngliiiFrancjiwzrosływtymczasietrzy-
krotnie.
Równolegleztymiwydarzeniamigospodarczymirozgrywałysięprocesy
ocharakterzespołecznymipolitycznym.Wartoprzypomniećwielkiekłopoty
wgospodarce,jakieAngliaprzeżywaławXVIIwiekuzasprawąElżbietyI.Sytu-
acjategopaństwaniepoprawiłasięteżzapanowaniaJakubaI(1603–1625).Jego
syn,KarolI,próbowałrozwiązaćproblemzapomocąpodatków.Konflikt,jaki
pojawiłsięnatymtlejeszczemiędzyjegoojcemaparlamentem,KarolIchciałza-
żegnaćpoprzezzignorowanieparlamentu.Obróciłosiętoprzeciwkoniemu,gdy
w1639rokukatolickaSzkocjazbuntowałasięprzeciwnarzucającejjejanglika-
nizmAnglii.Wtensposóbkróluwikłałsięwwojnędomową,którąw1649roku
wygrałdysponującynowocześniejsząarmiąparlament.Angliastałasięrepubliką,
anajejczelestanąłOliverCromwell.Coprawdapojegośmierciprzywrócono
monarchię,anatroniew1660rokuzasiadłKarolIIStuart,alewAngliizaszły
jużbardzopoważnezmiany,któreutrwaliłypewneliberalneidemokratyczneten-
dencjewtymkraju.PisałotymAlexisdeTocquevillewswymwielkimdziele3.
Zapanowaniategomonarchy,w1679roku,przyjętoHabeasCorpusAct,pra-
wogwarantującewszystkimobywatelomnietykalnośćosobistą4.Kiedyzaśwwy-
nikutzw.sławetnejrewolucjinatroniebrytyjskimzasiadłWilhelmIIIOrań-
ski,przyjąłonDeklaracjęPraw(BillofRights1689).Stwierdzonotamprymat
prawanadwładząmonarchy,złagodzonodrastycznekary,dopuszczonoprawo
2Zob.R.Cameron,Historiagospodarczaświata.Odpaleolitudoczasównajnowszych,przeł.
H.Lisicka-Michalska,M.Kluźniak,Warszawa1997;N.Davies,Europa.Rozprawahistorykazhi-
storią,przeł.E.Tabakowska,Kraków1998;HistoriaEuropy,red.F
.Delouche,przeł.E.Jamrozik
etal.,Warszawa1995;K.Wielecki,Wprowadzeniedoproblematykiintegracjieuropejskiej,Warszawa
1998.
3Zob.A.deTocqueville,Dawnyustrójirewolucja,przeł.H.Szumańska-Grossowa,Kraków
1994,s.9idalsze.
4Zob.HistoriaEuropy,red.F
.Delouche,dz.cyt.,s.247.
24