Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wnoszeniapetycji,wprowadzaniepodatkówzostałozaśuzależnioneoddyskusji
parlamentarnej5.
Generalniejednak,wiekXVIIItoczastworzeniawielkichmonarchiiabsolu-
tyzmuoświeconego.Znaczenianabierałateza,iżmonarchajestnajwyższymsługą
państwa,którereprezentujedobrowszystkichobywateli.Wistocietotakżeczas,
wktórymlosyświatawyznaczanebyłyprzezinteresyikonfliktywielkichdynastii.
Tymwytłumaczyćmożnalicznewojny,jakiewstrząsałyEuropąprzezcałeosiem-
nastestulecie.Wtletychwojen,jakiwogóleniejednejdrapieżnejrywalizacji
dynastycznej,rozgrywałasięrywalizacjaokolonieikorzyścipłynącezhandlu
międzynarodowego.Splatałysięonetakżezkonfliktaminatlereligijnym.
MożnazatemwyodrębnićtrzywątkidynamizującehistorięwwiekuXVIII,
któreostateczniedoprowadziłydowielkiegoprzełomupodkoniectegoinapo-
czątkunastępnego–XIX–stulecia.Pierwszytosekularyzacja,rozwójmyśli,prą-
dówumysłowych,oświaty,szerzejpojętejkultury.Drugitozmianyocharakterze
gospodarczym,zachodzącewsposobachwytwarzania,wdziedzinach,wktórych
koncentrowałysiętzw.czynnikiprodukcji,dotycząceorganizacjiprocesówzarzą-
dzania.Trzeciwątektoprzemianyustrojowepowiązanezezmianamiwzakresie
strukturyspołecznejiładuinstytucjonalnego.Wtletegorodzajuwydarzeńtrzeba
takżedostrzegaćznaczenieprocesówdemograficznych.
Wrzeczywistościwszystkieteczynnikisązesobązawsześciślepowiązane.
Jednakniebezprzyczynywliteraturzemowajestodwóchwielkichrewolucjach
XVIIIstulecia:naukowo-technicznejinastępującejponiejrewolucjiprzemysło-
wejorazWielkiejRewolucjiFrancuskiej.Wieletuuproszczeńiniedokładności.
Możnazapytać,czyrzeczywiścienazywanierewolucjamiprocesówzachodzących
dziesiątkamilatjestuzasadnione,albozauważyć,iżniedostrzegasięznaczenia
powstaniaStanówZjednoczonychAmerykiPółnocnej,cobyłoprzecieżnietyl-
kofaktempolitycznym,lecztakżewielkimwydarzeniemustrojowym,dojakiego
doszłopodogromnymwpływemtego,codziałosięwEuropieiconalosyEu-
ropyoddziałałozwrotniezogromnąsiłą.Pominęteiwieleinnychhistorycznych
wątków,abyniewikłaćsięnadmierniewmaterięhistoryczną;pozostanęwniej
wtymtylkostopniu,wjakimjesttozupełnieniezbędne,bymóczastosować
zpowodzeniemmetodęrozumieniasocjologicznego6dowyjaśnieniapoczątków
idalszychlosówsocjologii.
WiekXVIIItoczaswielkiegoożywieniaumysłowego.Drugajegopołowa
zostanienazwanaoświeceniem.Rozumczłowieka,wydajesięwówczas,niema
ograniczeńiświat,któryjestwzasadziepoznawalny,prędzejczypóźniej,jeśli
zawierzymyrozumowi,przestaniebyćtajemnicą.Cechęcharakterystycznądla
5Zob.tamże.
6Będęjeszczepisaćotejmetodzie.
25
