Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prolog
13
jakiezagwarantujemuDdobrowolnepoddaniesiępodpanowaniemądrych[ś]
ipowszechnieobowiązującychustaw”.PozakończeniuceremoniivonHoym
udałsięnabalkon,byprzyjąćprzysięgęDmieszczanichłopównadziedzińcu
ulokowanych”.Uwagidoświadczonegodygnitarzanieuszłozapewne,żeprzed-
stawicielenieszlachtyDnieprzezzęby,jakduchowieństwoiszlachta,alecałą
gębąpowykonanejprzysiędzezpalcamiwgórępodniesionymiwykrzyknęli
potrzyrazy:«VivatnajjaśniejszypanFryderykWilhelm!»”.Możnaprzypusz-
czać,żegromkieokrzykireprezentantówprzeważającejczęścinowychpodda-
nychuspokoiłyministraobawiającegosięradykalnychnastrojówpospólstwa
iwdobrymnastrojuudałsięonnanabożeństwozwieńczoneTeDeumodśpie-
wanymprzyhukustusalwarmatnich.Uroczystyówdzieńzakończyłyilumi-
nacjebudynkóworazzorganizowanenakosztrząduucztyibale.Wczterydni
późniejwkościeleśw.JanamiałmiejsceDaktszlubny24dziewic”uposażonych
zkrólewskiejszkatuły.Odmienneodnichzdanienatematobiecywanejprzez
vonHoymaDspokojnościipomyślności”podpruskimirządamimusiałmieć
pewienDobywateltutejszy”,któremu,jakdonosiłoobwieszczeniedyrektorium
policji:DpodczashomagiumwZamkuwyciągniętowciżbie[ś]zkieszeni
zegarektombakowywkoperciezdwomaszkiełkami”
1
.
***
Warszawskiehomagium,poprzedzonepodobnymiuroczystościamiwzabo-
rzerosyjskimiaustriackim,stanowiłosymbolicznezakończenieepokistanisła-
wowskiejobejmującejlataupadkuRzeczypospolitej,próbjejnaprawy,nadziei
wDdogorywającejchwili”SejmuWielkiegoidesperackiegozrywuinsurekcji.
WkonsekwencjitraktatówzawartychmiędzyAustrią,RosjąiPrusami3stycz-
niaoraz24października1795rokuRzeczpospolitaprzestałaistnieć.Podziałjej
ziem,dokonanywwynikutrzechrozbiorów,przyniósłRosjiokoło463tysięcy
km
2
iponad5,5milionaludności.Austriazyskałaokoło129tysięcykm
2
i4,2
milionaludności.Prusomprzypadło141,4tysięcykm
2
iokoło2,6miliona
ludności
2
.SkromniejszazpozoruzdobyczdomuHohenzollernówobejmowała
jednakobszarydobrzezagospodarowane,gęstozaludnione,cowięcej–strate-
gicznieważne,łączącebowiemPrusyWschodniezpozostałączęściąmonarchii,
coumożliwiałojednocześniekontrolęnadśrodkowymidolnymbiegiemWisły
orazjejujściem.
1Relacjenatemathomagium:J.Kitowicz,Pamiętniki,czyliHistoriapolska,Warszawa1971,
s.646–652;DGazetaWarszawska”nr55z9VII1796,s.617oraznr56z12VII1796,s.627–629;
opinievonHoymanatematnastrojówwzaborzepruskim:J.Wąsicki,Ziemiepolskiepodzaborem
pruskim.PrusyPołudniowe1793–1806,Wrocław1957,s.214–215.
2Zewzględunaniedoskonałośćówczesnychstatystykwielkościpodaneza:Atlashistoryczny
Polski,red.W
.Czapliński,T
.Ładogórski,Wrocław1973,s.18,należytraktowaćjakoszacunkowe.
