Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
KsięstwoWarszawskie(1807–1815)
obejmowałonrównieżŻydówwzaborzepruskimirosyjskim,którzywzamian
płacilispecjalnypodatek.Rekrucizpozostałychgrupspołecznychregular-
niezasilaliszeregiwojskzaborczych.Pobórodczuwanoszczególniedotkliwie
wGalicji,zewzględunaciągłąkoniecznośćuzupełnianiastratponoszonych
przezarmięaustriackąwwojnachzFrancją.Szacujesię,żewsamejGalicji
Zachodniejpięćkonskrypcjiprzeprowadzonychwlatach1796–1809oderwało
oddomówrodzinnychconajmniej80tysięcypoborowych
3
.
Opróczrekrutówscentralizowanemonarchieoświeconegoabsolutyzmu
potrzebowałyrównieżpieniędzynautrzymaniearmii,pokryciekosztówpro-
wadzonychwojenczyrozrastającegosięaparatubiurokratycznego.Dlanowych
poddanychoznaczałotoznacznywzrostpodatkówwporównaniuzczasami
Rzeczypospolitej.Najmniejpowodówdonarzekańwtejmierzemiałaszlachta
wzaborzerosyjskim,jakcałedworianstwowimperiumzwolnionazpodatku
osobistego.Podobniejakwwypadkukonskrypcji,nauciskfiskalnyuskarżali
sięszczególniemieszkańcyGalicji,którychobciążeniazwiększałytakżespe-
cjalnepodatkiwojenneorazuciążliweświadczenianarzeczwojska–podwody
iliwerunki,czyliobowiązkowedostawyzboża,sianaorazkwaterdlawojska.
UpadekRzeczypospolitejniepozostałbezwpływunażyciegospodarcze
ziempodtrzemazaborami.Utrudnieniawhandluczyspadekznaczeniaważ-
nychniegdyśmiastorazośrodkówhandluiprodukcji,którepowytyczeniu
nowychgraniczostałyodcięteodtradycyjnychrynkówzbytu,wiązałysięze
spadkiemdochodówróżnychgrupmieszkańców.Niebyłatotendencjastała
–przykładziemianzzaborurosyjskiego,zczasemczerpiącychznacznezyski
zhandlubałtyckiegoiczarnomorskiego,wskazuje,żewdłuższejperspektywie,
podostosowaniusiędonowychwarunkówgospodarczych,producenciikupcy
zterenówdawnejRzeczypospolitejmieliszansęskutecznegowłączeniasiędo
obiegugospodarczegofunkcjonującegowpaństwachzaborczych.
Adaptacjadorealiówżyciawkrajupodobcąwładząwymagałajednak
pokonaniatrudności,którewmniejszymlubwiększymstopniumogłyodczu-
waćwszystkiegrupyspołeczne,niezależnieodichstatusuprawnegoisytuacji
majątkowej.Niektóreznichwynikałyzzagmatwanejsytuacjiprawnejpowstałej
wwynikunakładaniasięregulacjiwprowadzanychprzezwładzezaborczena
utrzymywaneprzezpewienczasprawazczasówRzeczypospolitej.Niewszyst-
kimteżzłatwościąprzychodziłoprowadzeniewłasnychsprawwnieznanych
wcześniejinstytucjachsądowychiadministracyjnychstosującychnoweproce-
duryinieznanyzwyklepetentowijęzykurzędowy.
Ztegotypuproblemamiprzyszłozetknąćsiętakżemieszkańcomzaboru
pruskiegopodzielonegonaPrusyZachodnie(zestolicąprowincjiwKwidzynie),
3T
.Mencel,GalicjaZachodnia1795–1809,Lublin1976,s.428.
