Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
WXIXw.państwopolskiezniknęłozmapyEuropy,ajegoterytoriumstałosięmatry-
cąjednychznajsilniejszychprzekształceńnietylkowkwestiiosadnictwa,lecztakże
ekonomicznych,społecznychiinfrastrukturalnych.PodkreślałtoSobczyński(2008a),
pisząc,żenajbardziejzauważalnewkrajobraziewspółczesnejPolskisągranicerelik-
towe,którestanowiąpozostałośćbarierpolitycznychukształtowanychwpoczątkach
stadiumindustrializacji.Tookresindustrialnyzacząłkształtowaćnowytypmiast-
-wrót(gatewaycities),wykorzystującychkolejoweprzejściagraniczne,którychrozwój
związanybyłzprzebiegiemgranicpaństwowychiprzecinającychjeliniikolejowych
(Krzysztofik,2012).BanisteriLichflied(1995)zauważylipowiązaniamiędzyrozwo-
jemspołeczno-gospodarczymmiejscowościatransportemzwiązanymzpołączeniami
międzynarodowymi,wtymrównieżkolejowymi.Założenietoodnieśćmożnatakżedo
powstającejsiatkikolejowychprzejśćgranicznychEuropywXIXw.Ichunikalnośćwy-
nikałabowiemzrzadkościwystępowaniatakichprzejść,gdyżtylkonielicznelinieko-
lejowemiędzyimperiamieuropejskimizostałyprzedłużoneprzezgranicępaństwową.
Wpewnymsensiesytuacjatapowtórzyłasięwokresiemiędzywojennym,jednaktego
typumiejscbyłojużznaczniemniej.SiećkolejowanaobszarzePolskibyławswych
zasadniczychzrębachjużukształtowanaiwzwiązkuztymnabaziejednoczesnego
oddziaływaniagranicypaństwowejistacjikolejowejpraktyczniejużniedochodziło
dotworzenianowychośrodków.
Wniniejszejpracybudowęliniikolejowejorazoddziaływaniegranicypaństwo-
wejprzyjętojakokluczowezpunktuwidzeniazarównokreacjinowychprzestrzeni,
jakipowstawanianowychjednostekosadniczych.Procesymiastotwórczezależąod
wieluczynnikówwzajemniesięzazębiającychiniejednokrotniepozostającychwsy-
nergii.Zaistnieniesynergiimiędzytymielementamiprzestrzennymiprzyczyniłosię
dopowstaniazupełnienowegowsieciosadniczejtypumiasta-wrót,tj.kolejowo-
-granicznychmiast-wrót.Miejscateogniskowaływiększośćprzepływówzarówno
dóbr,jakiosób,cowymagałoodpowiedniegozapleczafunkcjonalno-technicznego
orazspołecznego(Komornicki,1999).JakzauważyłZagożdżon(1988),tylkowod-
powiednichwarunkachpowstająokreślonetypyjednostekosadniczych.Zmianatych
warunkówwpływanazmiennośćformowychosiedli,wywołującokreślonekierunki
przekształceń.Wokresieprzedkolejowymmiejscemogniskującymrozwójprzestrzen-
no-funkcjonalnymiejscowościpograniczabyłykomorycelneipunktygraniczneprzy
drogach.Wprowadzeniewukładtransportowymiędzynarodowejstacjikolejowej
skutkowałonatomiastznacznymwzrostemrangitegotypumiejscwsieciosadniczej
