Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Którytakśpiewa?”.Uwagiwstępne
Wszystkiezdotychczasopisanych–stannakoniec2021roku–10431
gatunkówptakówwystępującychnaZiemiznosi–iznosiło–jajainiema
tużadnychwyjątków.Najmniejszejajanaświecieskłada,oczywiście,koli-
berekhawański.Jajotegogatunkuważyzaledwie0,3gramaijestwielkości
ziarnagrochu,jednakstanowiaż20%masyciałasamicy.Zkoleinajwięk-
szejajanaświecie,biorącpoduwagęobecnieżyjącegatunki,składastruś
czerwonoskóry.Masategojajazawierasięwprzedzialeod1,5do2kg,
awięcblisko4500razywięcej,niżważyjajokoliberka;możnabyzmieścić
wnim20jajkurzych.Ciężarjajastrusiatozaledwie1–2%masydorosłego
ptaka.Whistoriinaszejplanetynajwiększejajaskładałmamutak†Aepyor-
nismaximus,czyliwymarłygatuneknielota,występującegodoconajmniej
1000rokun.e.naMadagaskarze.Mamutakibyłyprawdziwymiolbrzy-
mamiwświecieptaków,gdyżmierzyły3mwysokościiważyłyokoło
500kg.Składałyjajaowymiarachdochodzącychdo34cmdługości,1m
obwoduiwagi10kg.Największejajowstosunkudomasyciałaskłada
żyjącynaNowejZelandiikiwibrunatnyApteryxaustralis,osobnikwiel-
kościnaszejkurydomowejGallusgallusdomesticus.Totylkojednojajo
omasieprawie0,5kg(25%ciężaruciałasamicy),ijestonotakichsamych
rozmiarów,cojajostukilogramowychkazuarów.Wysiadywanietegojaja-
-gigantatrwaaż2,5miesiąca.
Jajaptasiemogąbyćróżnieubarwione.Niektóresąróżowe(np.zaga-
niaczHippolaisicterina),zielone(np.pleszkaPhoenicurusphoenicurus),
niebieskie(np.śpiewakTurdusphilomelos)lubczarne(np.emuDromaius
novaehollandiae).Charakterystycznykolorjestrezultatemdziałaniadwóch
pigmentów:oocyjaniny(niebieskieizieloneodcienie)iprotoporfiryny
(tworzeniesięplamlubzabarwieniazasadniczego).Uniektórychptaków
podczaswysiadywaniadochodzidozmianykolorujaj.Takjestnaprzy-
kładuperkozów,budującychpływającenawodziegniazda.Ptaki,gdy
chcąopuścićwysiadywanylęg,przykrywająroślinamijasne,lśniącejaja,
ate,wskutekgniciaroślin,przybierająbardziejbrązowebarwy.Cocie-
kawe,naszakukułkaCuculuscanorus,będącapasożytemlęgowym,potrafi
ndostosować”kolorswojegojajadowyglądujajgospodarza.Wwiększości
przypadkówudajesięjejoszukaćprzybranychrodziców,aleciczasamisię
orientująirozkuwajątakiepodrzuconejaja.Samproceswysiadywaniajaj
stanowibardzocharakterystycznącechęptaków.Wśródgadówtylkokro-
kodyleiwężeogrzewająswojejaja,dlategoteżczasinkubacjijajjestsilnie
zróżnicowany6,podczasgdyuptakówokreswysiadywaniajajjestwysoce
6
Zob.Handbookś,dz.cyt.
11
