Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie:Kulturoweekspresjerozpaczy
17
emocjiwramachkonkretnejrzeczywistościspołeczno-kulturowej.Ichteksty
bądźodsłaniająfaktuniwersalnościfunkcjonowaniamechanizmówdyscyplinar-
nych,bądźteżstanowiąkrytykęsystemuaksjonormatywnego,funkcjonującego
wokreślonychwarunkachhistorycznych.
CzęśćtęotwieratekstŻanetyNalewajk„Ironiajakoalternatywarozpaczy.
KrytykakulturywSprawozdaniudlaAkademiiFranzaKafki”.Autorkaumiesz-
czaswerozważanianadjednymzważniejszychopowiadańpraskiegopisarza
wramachszerszejanalizysposobukonstruowaniaprzezniegodyskursu.Zwraca
uwagę,żeKafkazwyklestroniłodsięganiapointensywneśrodkiwyrazu,uka-
zująctragizmlosuczłowiekawestetycegroteski,poprzezstosowanieczarnego
humorubądźteżzapomocąironii.Towłaśniefunkcjonalnośćtejostatniejka-
tegoriiwSprawozdaniudlaAkademii–gdziestanowionapodstawęstruktury
narracyjnejinajważniejsząfiguręretoryczną–jestprzedmiotemanalizNalewajk.
Wpoczątkowychpartiachartykułuunaoczniaona,żeironiapozwoliłanaoddanie
wowymutworzewbardzooryginalnysposóbdoświadczeniakrańcowejbezrad-
nościpodmiotumówiącego:małpy,którastałasięczłowiekiemiktóraopowia-
daoowejprzemianieczłonkomAkademii.Takisposóbnarracji–dowodzidalej
autorka–manaceludokonaniewsposóbpośrednikrytykikultury.Przetrwanie
wniejjestbowiemmożliwetylkodziękizaprzeczeniuwłasnejnaturze.Nalewajk
interpretujezatemopowiadanieKafkijakoistotnygłoswdyskusjinatematsu-
werennościpodmiotuorazprzemocywywieranejnaniegoprzezspołeczeństwo.
Podsumowującswerozważania,stwierdza,żejakkolwiekpostawaironiczna
–jakoalternatywarozpaczy,którąbudziświadomośćpozycjizajmowanejprzez
człowiekawświecie–możestanowićdopewnegostopniaremediumnapoczucie
wyobcowania,tojednakniegwarantujeosiągnięciapełnejwolności,atakżesama
jestdopewnegostopniaprzezkulturęwarunkowana.
Wkolejnymtekście–„(Anty)ekspresjarozpaczy.Mechanizmytworzeniasię
«jaujarzmionego»wClarzeS.ElfriedeJelinek–podjętorefleksjęnadgendero-
wymwymiaremdoświadczeniarozpaczy.AgataDąbekinterpretujewnimjeden
zdramatówaustriackiejnoblistki,odnoszącukazanywjegoramachpodziałról
społecznychdofunkcjonującychwramachkulturyzachodniejwyobrażeńnate-
matpłci.Jednymznich–jakprzekonuje–byłmit„męskiegogeniuszu”,zamy-
kającyniejednokrotniedrogędotwórczejekspresjikobietom.Przykłademtego
jesttytułowapostaćClaryS.–żonykompozytoraRobertaSchumanna–która
poświęcasiępracypianistki,byzapewnićswemumężowiwarunkidokompo-
nowania.Wtensposóbjejwłasnakreatywnośćzostajeograniczonadosferyre-
produkcyjnejiwychowawczej.KolejnymmitemeksponowanymprzezJelineksą
wyobrażeniadotyczącesztywnegopodziałrólpłciowychwramachprzestrzeni
społecznej.Ówwyznaczałkobiecieprzedewszystkimfunkcjęstrażniczkiogni-
skadomowegoiobiektuseksualnychfantazjimężczyzny.Takąteżrolęprzyjmuje
tytułowabohaterkadramatu,przygotowującajednocześniedojejprzyjęciawłas-
nącórkę.WtymżekontekścieDąbekstwierdza,że„ja”ClaryS.jestjedyniepro-
duktemobowiązującychwspołeczeństwierelacjiwładzy–wiedzy.Autorkakwe-
