Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MariolaFlis
UniwersytetJagielloński
PRZEDMOWA
Symbolicznawaloryzacjarozpaczy
Nieprzypuszczałam,żemojeosobistedoświadczeniezejdziesięwczasiezpi-
saniemprzedmowydoredagowanejprzezmoichdoktorantówpracyzbiorowej
zatytułowanejKulturairozpacz.Analizyekspresjirozpaczywtekstachkultury.
Przeztrzymiesiąceuczestniczyłamwumieraniunajbliższejosoby,którejcho-
robamasakrowałamózg.Ja,racjonalistka–człowiekwolnyświatopoglądowo
–doświadczałampoczuciabezradności,czylirozpaczy.
Zadawałamsobiewielepytańmetafizycznych.Abysięznimiuporać,sięgnę-
łampoksiążkęJanaWoleńskiegoGraniceniewiary:
Wrzeczysamej–uznaję,żeniewiaramaswojegranice,anawetbędętwierdził,żegra-
nicętakąstanowiwpewnymsensiewiara.Nieznaczytowszakże,iżniewierzącyjednak
wierząreligijnie,nawetjeślitemuzaprzeczają,gdyżwiarajakogranicaniewiarynieko-
nieczniemusibyćwiarąreligijną1.
Myślę,żeniekonieczniewiaramusibyćgranicąniewiaryiżewcośtrzebawie-
rzyć,bowiemniewszystkomożnawiedzieć.Wiarainiewiaramajątęsamągra-
nicę,którąjestrozpaczwłaśnie.Azprzesłanki,żeniewszystkomożnawiedzieć,
wcaleniemusiwynikaćkonkluzja,żewcośtrzebawierzyć.Możnaniewierzyć,
agraniceniewiary,takjakiwiary,stanowirozpacz.Zatemniemanicabsurdalne-
gowtwierdzeniu,żeświatjestabsurdalny.Krytycyzmfilozoficznyprowadzinie-
uchronnie(wtenlubinnysposób)dozakwestionowaniadychotomiiświadomości
irzeczy,dounieważnieniaodróżnianiaaktupercepcjiiprzedmiotupercepcjijako
czegośpierwotnegowobectegoaktu.Rozróżnienieto,mimożenieprawomoc-
ne,stanowiwaruneksinequanonwszelkiegomyślenia,zarównopotocznego,jak
inaukowego.Bezniegojednostkaniejestwstanieaniwyodrębnićsamejsiebie
jakorealnościodmiennejodotaczającegojąświata,aniskonstruowaćwłasnejtoż-
samości,anizrozumiećsiebiejakoskładnikasytuacjizastanej.Skłonnajestem
twierdzić,żewiarainiewiaratosymbolicznewaloryzacjerozpaczy.
Pojęcia,którymioperująaktorzyspołeczniispołeczeństwo–jakpisałErnest
Gellner–mogąbyćtraktowanejakinstytucje,„stanowiąone,bowiem,takjak
1JanWoleński,Graniceniewiary,WydawnictwoLiterackie,Kraków2003,s.7,8.