Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ObchodyŚwiętaNiepodległościwpolskiejkulturzepolitycznejikulturzepamięci
3
nej.Jeślizatemprzyglądamysiętemujakwyglądał11listopada1938r.wpolskiej
przestrzenipublicznejidokonujemyanalizywperspektywiekształtowaniakultury
politycznejikulturypamięciówczesnegospołeczeństwapolskiego,topamiętaćwin-
niśmyotychograniczeniach.Scenariuszoficjalnychuroczystościpaństwowychzostał
ujednoliconyiprzebiegałwwiększychośrodkachmiejskichpodobniejakwWar-
szawie.Zaczynanozregułyodnabożeństwwświątyniachróżnychwyznańpoczym
odbywałasiędefiladawojskowa.TakrelacjonowałaprorządowanGazetaPolska”:
nZchwiląpojawieniasiępierwszychoddziałówwojskowychtłumyzgromadzone
wzdłużjezdniogarnąłżywiołowyentuzjazm.Maszerująceoddziałygorącooklaski-
wanowznoszącnaichcześćniemilknąceokrzyki.Tłumprzerwałkordonyiwdzierał
sięnajezdnięobsypującżołnierzykwiatami”(nGazetaPolska”,12.11.1938).Wieczo-
remtegożdniawwarszawskimTeatrzeWielkimodbyłosięuroczysteprzedstawienie
zudziałemmarsz.E.ŚmigłegoRydza.Honorowemiejscaprzeznaczonodla,nielicz-
nychjuż,weteranówpowstaniastyczniowego.Wartozauważyćpewienszczególny
kontekstówczesnychobchodów.Otóżmiałyonemiejscekrótkopozajęciuprzezpol-
skieoddziałyzbrojneZaolzia.Władzestarałysięniezwykleintensywnieeksploatować
ówmniemanysukces.PrezydentRPI.Mościckispędziłdzień11listopadanaŚląsku
Cieszyńskim.Relacjeztegowydarzeniazdominowaływprasiezwiązanejzobozem
sanacyjnymnaweturoczystościwarszawskieiwyróżniałysięszczególnieentuzja-
stycznymimocarstwowymtonem:nZdomówschludnych,zgospodarnychzagród
śląskichpowiewałyflagi.Ludtłoczyłsięprzydrogachsypiąckwiatami[ł]iwznosił
gromkieokrzyki.Wszędzierojedzieciradosnych,wołającychniechżyje”(ibidem).
Wszystkieoficjalnewypowiedzi,przemówieniaiopinieformułowanewkręguwła-
dzymiałyukazaćPolskęjakokrajsukcesu,któryspołeczeństwozawdzięczawyłącz-
nieKomendantowiijegouczniom.Tenklimatpropagandysukcesunajlepiejdałosię
odczućwwystąpieniuprezydentaWarszawy,StefanaStarzyńskiego:nDziśzogrom-
nądumąiwiarąwprzyszłośćstwierdzićmożemy,żeRzeczpospolitanadalkroczy
drogą,naktórąwprowadziłjąWielkiMarszałek[ł].Prowadząjąponiejsternicy
nawypaństwowejPanPrezydentRzeczpospolitejprof.drIgnacyMościckiiWódz
NaczelnyMarszałekEdwardRydzŚmigły.[ł]Tryumfyjakiesąnaszymudziałem
wrokubieżącymstwierdzają,żeminęłyjużbezpowrotnieczasynaszejsłabości,że
zapanowałapowszechniewiarawewłasnesiłyiwto.Żetylkomysamiolosieswoim
stanowićmożemy”(ibidem).Właściwewszystkiewystąpieniaprzedstawicielisanacji
niepozostawiaływątpliwości,jedynymtwórcąNiepodległejbyłJózefPiłsudski,żad-
neinnenazwiskasięprzytymniepojawiały.Pisanoonimzawszewielkimiliterami:
nZwycięskiWódz”,nWielkiWychowawcaNarodu”,dlaniegoteżzastrzeżonabyła
formuła:nWielkiMarszałek”.RydzowiŚmigłemuprzysługiwałtylkotytułmarszałka.
Bezwątpieniaobchody20-lecianiepodległościmiaływzmocnićwsferzekulturypo-
litycznejpolskiegospołeczeństwamitlegitymizującyautorytarnąwładzęnastępców
Piłsudskiego.
Listopadoweuroczystościukazująrównieżstarciedwupolitykpamięci,coskutko-
wałouformowaniemsięantagonistycznychkulturpamięci,dzielącychówczesnychoby-
wateliRP.Najwyraźniejwidaćtonaprzykładziehistorycznejnarracjiowydarzeniach
sprzed20latformułowanejwłonieobozupiłsudczykowskiegoiobozunarodowego.
Piłsudczycy,jakjużwidzieliśmy,pragnęliwzmocnićwsferzepamięcizbiorowejiroz-
