Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HstorozofaserbskaIpołowyXXwekuarosyjskamyślrelgjna
31
–podkreślaznaczenietychrzekomomocnozaakcentowanychpoglądówrosyjskiego
filozofaijednocześnieautomatycznieniemalwmiejsceRosjiwpisujePołudniową
Słowiańszczyznę(choćitunależałobyskorygować–Serbię).Wtensposóbuprosz-
czoneiskontaminowanezopiniaminiektórychrosyjskichsłowianofilówpoglądy
autoraWykładówoBogoczłowieczeństwiezaistniejąwobszarzemyśliserbskiej,aza
pośrednictwemtekstówcenionegowswymczasieDjuriciaznajdąodbicietakże
wopracowaniachinnychfilozofówtegookresu–jako„myślSołowjowa”.Można
przypuszczać,żewręcznieobecnadodziśwteofilozofiiserbskiejświadomośćeku-
menicznychprzekonańSołowjowa–konsekwentniepomijanaprzezbadaczy-
-filozofówtakichjakDjurićmilczeniem–masweźródłowopiniachutrwalonych
jeszczewokresiemiędzywojnia.Podobniezresztąrzeczsięmazpozostałymi,po-
chodzącymizpóźniejszegookresudziałalnościrosyjskiegomyślicielakoncepcjami,
nigdyprzezmyślicieliserbskichniekomentowanymi,choć–coznamienne–dosko-
naleznanyminaprzykładsamemuDjuriciowi.Potwierdzatowieleopinii,jakchoć-
byta,zawartawesejuSvečovek,wktórymtofilozofzezdziwienieminieukrywa-
nymniepokojemzauważa:„Niezrozumiałeto,ale«wszechczłowiek»,człowiekuni-
wersalnywujęciuSołowjowajednak(!)niejestściślewpisanywhoryzont
historyczno-narodowy”
29.Wposzukiwaniuidealnejmożliwościłączeniatego,cona-
rodowe,ztym,co„powszechne”,DjurićodrzuciwięcbardziejuniwersalnąwizjęSo-
łowjowaiskupiswojąuwagęniemalwyłącznie(możepoczęścitylkouwzględniając
propozycjeL.SzestowaorazM.Bierdiajewa)naopiniachDostojewskiego,którego
zresztądokońcaswychdninazywaćbędzie„prorokiem,apostołemigeniuszem”
(notabeneopinietępowtórzyjeszczewielokrotniekilkunajbardziejznaczących
myślicieliserbskich,zwłaszczazaścałkowiciepozostającypodjegowpływem
o.Justin).Zapewneogromnyszacunekdlamistrzaspowoduje,żetylkoniekiedy
Djurićodważysięmodyfikowaćjegopoglądynatemat„misjirosyjskiejisłowiań-
skiejprzyszłości,którąokreślaimięwszechczłowieka”–zastępującjemesjanizmem
południowosłowiańskim.Imimożewobrębiecałościowoujętej–eklektycznejre-
fleksjiDjuriciawwielumiejscach,zwłaszczajednakwFilozofiipanhumanizmu
(Filosofijapanhumanizma,1929)odnaleźćmożnastwierdzeniatypu:„Przednami
wielkiehistorycznezadanie,byśmywyroślijakojedenspecyficznyorgannaciele
ludzkości”(...),„pozostawiającnabokuciasnelokalnenacjonalizmy,którestanowią
tylkoformęprzejściowąjednegoogólnegoprocesurozwojowego...kuludzkości”
30
–Djurićpozostaniejednakwiernykoncepcjomsłowianofilówineosłowianofilów,
nadewszystkozaś–choćiwtymprzypadkumodyfikowanejiniezawszeprzez
filozofadokońcarozpoznanej–myśliDostojewskiego.Proponowaneprzezserb-
skiegofilozofażycia,innepróbysyntezydoskonaleprzezniegoprzyswojonejmyśli
antycznej
31oraztzw.mądrościludowejzwybranymielementamiideiwszechczło-
wieka–Bogoczłowiekawypadauznaćzanieudane.
29PrzywołanyesejstanowifragmentopracowaniaFilosofijapanhumanizma.Cyt.zaA.Stojković,Srpski
narod,s.138.
30Ibidem,s.139.
31M.DjuriciauznaćmożnazajednegoznajwybitniejszychwSerbiiznawcówfilozofiiantycznejiau-
torabardzowieluprzekładównajęzykserbskifilozofów,historyków,poetówipisarzyantycznych.Por.
A.Stojković,Razvitakfilosofije,s.400,487;idem,Srpskinarod,s.129;M.Radulović,Modernizam,s.21.
