Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
BogusławŻyłko
latdwudziestychorganizowałwOrle,rodzinnymmieścieBachtinów,uniwersytet,
Michaiłwysłałdoniegolist,wktórymoferującswojeusługiprzyszłejuczelni,pisał:
„...gdzieterazmożnaznaleźćcokolwiekwRosji,coczęściowoniebyłoawanturą?
Niestety,imymusimystawaćsiępotroszeawanturnikami.Zaczniemyodawantury,
żebynastępnieprzemienićjąwcośbardziejsolidnegoipoważnego”
7.
Zestawiająckolejelosów„korsykańskichbliźniaków”(jaknazywająbraciBachti-
nówichpierwsibiografowie
8),możnazauważyćwyraźnyparalelizm.Aleniekiedyta
równoległośćprzyjmujedziwny,jakbyodwróconycharakter.Dotyczytonaprzykład
ichpostawpolitycznych,aprzedewszystkimstosunkudonowejwładzy.Nikołaj,jak
jużmówiliśmy,czynnie,zbroniąwręku,walczyłprzeciwkobolszewikom.Tochyba
miałnamyśliMichaił,kiedyuschyłkużycia,pytanyoocenęswegożycia,niedawał
prostejodpowiedzi,leczwskazywałnabrata,jakonatego,ktomiał–wodróżnieniuod
niego–„właściwąbiografię”.
AledośćszybkoNikołajzacząłpodtymwzględemewoluować,wAngliizaprzy-
jaźniłsięzlewicowymiintelektualistami,międzyinnymizLudwikiemWittgenste-
inem,izakończyłswójżywotjakogorącywielbicielStalinaorazjegopolityki.Michaił
natomiastzachowywał,łagodniemówiąc,dużąrezerwęwobecnowegoustrojuinie-
dwuznaczniewprywatnychrozmowach
9dawałdozrozumienia,conaprawdęonim
myślał.Mamywięctakiotoobraz:emigrant„zewnętrzny”,Nikołaj,stajesię(już
wparyskimokresie)admiratoremkrwawegodyktatoraijego„dzieła”,zaśMichaił
przeobrażasięwemigranta„wewnętrznego”iduchowegodysydenta.Porozstaniusię
wPiotrogrodziebracianieutrzymywalizsobąbezpośredniegokontaktu,choćwie-
dzieliowłasnymistnieniuiswoichzajęciach.Dopołowylatdwudziestychpośredni-
kamibyłymatkaisiostry,którepisałylistydoNikołaja,informującgoopracach,
skłonnegodoizolowaniasięnawetodnajbliższejrodziny,Michaiła.Tenostatnizcałą
pewnościąniepochwalałprokomunistycznychsympatiibrataijeśliwierzyćWadimo-
wiKożynowowi,ztegopowoduniechciałnapoczątkulatsiedemdziesiątychprzyjąć
pozostałychponimrękopisów
10.
Przejdźmyterazdopłaszczyznynaukowej.DopewnegoczasumówiłosięoNiko-
łajuniemalwyłączniejakooekscentrycznymbracieMichaiła.Terazteżniedorównuje
muonsławąiznaczeniemwnauceorazfilozofiiświatowej.Aleszaleniecosięwy-
równały.Dziękiwydaniujegoprac
11ipublikacjipoświęconychmurozmaitychtek-
stówprzestanomówićonimwyłączniewkontekściebiografiiMichaiła,azaczęto
postrzegaćgojakooryginalnegopisarzaimyśliciela,intelektualnegopartneraWittgen-
steina.ChoćowointensywneprzypominaniepostaciNikołajaodbywasięczęstowpo-
równawczymtrybie,zMichaiłemwtle.
Jesttojednakotyleuzasadnione,żebraciadojrzewaliwtejsamejatmosferzekul-
turalnej,żyliwewczesnejmłodościtymisamymiideami,czytalitychsamychautorów
7Н.А.Паньков,op.cit.,s.85.
8K.Clark,M.Holquist,op.cit.
9Por.C.Г.Бочаров,Об,одномразговореивокругнего,„Новоелитературноеобозрение”1993,nr2.
10Por.N.Rzevsky,KozhinovonBakhtin,„NewLiteraryHistory”1994,vol.25,s.429–444.
11Wydanom.in.:LecturesandEssays,Birmingham:UniversityofBirmingham1963;Изжизниидей,
Статьи.Эссе.Диалоги,сост.,посл.,комм.C.Р.Федякина,Москва1995.ObecniewMoskwietrwają
pracenadedycjąwszystkichpismN.Bachtina.
