Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
5)stopieńzbliżenianarządówmowy(zwarte,zwarto-szczelinowe,szczelinowe,
półotwarte)
5.
Jeślizaśchodziosamogłoski,językpolskiliczysześćsamodzielnych,czyli
możliwychdowymówieniawizolacji,samogłosekustnych(a,e,y,i,o,u).
Oróżnicachwbarwiedecydująruchypionoweipoziomejęzyka.Dlategowśród
samogłosek,zewzględunatokryterium,możnawyróżnićsamogłoskiprzednie,
środkoweitylne(ruchpoziomy)orazniskie,średnieiwysokie(ruchpionowy).
Nabarwęsamogłosekwpływatakżekształt(ruchy)warg:okrągłyipłaski.
Oileruchyjęzykaniestanowiątrudnościwwymawianiusamogłosek,
aewentualneodstępstwasąrzadkieiwynikajązproblemówzdrowotnych,otyle
zukłademwargwiążesięwielebłędów.Specjaliścizwracająuwagęnawymo-
węsamogłoskia,którapowinnabyćartykułowananajszerzej,tymczasemczęste
zaniedbaniaprowadządoartykulacjizbytwąskiej,ściśniętej.Innąprzyczyną
błędnejartykulacjiajestskłonnośćdoszczękościsku.Nadrugimbieguniejest
wymowabędącaefektemhiperpoprawnościwynikającejczęstozezbytgorliwe-
gowypełnianiapoleceńtypu:brodaniżej,szerzejusta.Błędówtychmożna
uniknąć,gdyruchartykulacyjnyszczękidolnejbędziepłynnyiluźny.
Wymowieipowinnotowarzyszyćznacznespłaszczeniewargzjednocze-
snymlekkimnapięciemmięśnizokolicwargigórnej.Zaniedbanietegoruchu
negatywnieodbijasięnaartykulacji,któraprzeztostajesięniewyraźna.Wtak
zwanychgłoskachokrągłych(o,u)kłopotartykulacyjnymożebyćzwiązany
znieuwzględnianiemzaokrąglającegoruchuwarg
6.
Trzebazatempamiętać,żetym,cowyróżniasamogłoski,jestichotwartość,
ponieważwtrakcieartykulacjimiędzynarządaminietworząsięzwarciaczyteż
szczeliny.Mimotakwydawałobysięklarownej,jeślichodzioartykulację,sytu-
acjicorazpowszechniejszestajesięzjawiskoredukcji,pomijaniasamogłosek
wcodziennychkontaktachjęzykowych,nacozwróciłauwagęwjednymze
swoichfelietonówJoannaSzczepkowska:
–MWZbszkczzstłmPNJnn?
–Słucham?
–ZbszkmwczzstłmPNJnn?
Osobypomijającesamogłoskiautorkanazwała„mordercami”
7.
Samogłoskiiorazybywająmieszanewczasiewymowy,anajczęstszebłę-
dydotyczą:
-artykulacjipołączeńlijakoly,np.wwyrazachliść,lipa,listopad[lyść,lypa,
lystopad];
5Dokładneomówieniezagadnieniaartykulacjispółgłosekmożnaznaleźćmiędzyinnymi
wpodręcznikuA.Nagórko,Zarysgramatykipolskiej,Warszawa1998,s.26-51.
6W.Sawrycki,Kulturażywegosłowa…,s.37-39.
7J.Szczepkowska,Aaatam,„WysokieObcasy”,11.06.2007,s.8.
11
