Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
TadeuszPaleczny
Odpowiedźwydajesięjasnaioczywista,niemazabawybezrozrywki,nawetjeże-
liaktywnośćludycznauczestnikówprowadzidobóluczynawetśmiercijednych,
aprzyjemnościisatysfakcjidrugich.Różnerytualne,mającezwiązekzobrzędo-
wościąmagicznąalboreligijnąformyzabawy,jakwalkigladiatorównarzymskich
arenachczyrytualnegryizabawyInków,prowadziłydośmierciiokaleczeńczęści
uczestnikówkuradościorazucieszewidzówiodbiorców.Zabawakojarzysięzak-
tywnościąiuczestnictwem,rozrywkazodbiorem,aleczygranicataniezacierasię
wprzypadkupewnychformzabawy,równieżwspółczesnych,takichjakcorrida,
wyścigibykówwPampelunie,walkinaringuwformuleMMAczypodobnych,nza-
bawywkiboliipolicjantów”naulicachwielumiast?Czypornografia,praktykisado-
-maso,prezentowanezwłaszczawmassmediach,niestanowiązakwestionowania
granicpomiędzyrozrywkąizabawą?Gdyjednizabawiająinnych,niekiedykosztem
swojegozdrowia,profesjonalnie,nnazimno”,wcelachkomercyjnych,zaśodbiorcy
mająztegopowoducoświęcejniżrozrywkę?
Zabawajestzarównoźródłem,jakiwytworemkultury.JaktwierdziEdward
T.Hall,jestnsytuacyjnąekstensjączłowieka”,wpisanymwkontekstkulturyzjawi-
skiemzwiązanymzpodstawowąaktywnościączłowieka,odnoszącąsięzarównodo
jegorelacjiznaturą,jakiinnyminekstensjami”,jakpolityka,religia,gospodarka,
sport,turystyka4.Istotęzabawy-rozrywki,jakojednejzesferaktywnościludzkiej,
wyraziłwsądzie:
Sugerowałbyminnąmożliwość,mianowicie,gdyczłowiekrazzacząłrozwijaćswojeeks-
tensje,szczególnieswójjęzyk,narzędziaiinstytucje,zostałzłapanywsieć,którąnazy-
wamprzeniesieniemekstensji[ś]człowiekoddzieliłsięodsiebiesamegoiniejestjuż
zdolnykontrolowaćpotworów,któresamstworzył.Wtymwłaśniesensierozwinąłsię
kosztemtejczęścisamegosiebie,którąrozszerzył,awkonsekwencjistłumiłwieleprze-
jawówwłasnejnatury5.
Zabawawynikaznaturyludzkiej,jestwłaściwościągatunkowączłowieka,sta-
nowielementrównowagiiintegracjiwspólnotkulturowych.Jestzwiązanazzaufa-
niem,bliskością-takżefizyczną-podobieństwemkontekstukulturowegoisytua-
cyjnego.Wspołeczeństwachmonocentrycznychistniejąwyraźnegraniceireguły
zabawyirozrywki,natomiastwwielokulturowych,złożonych,przybrakuhegemona
kulturowego,wwarunkachpluralistycznegosystemuwartościinorm,rodząsięwie-
lokontekstowesytuacjekulturowe,wktórychzabawaprzenikasięzinnymiforma-
miaktywności,odrywaodswojegonaturalnego,wspólnotowegopodłoża.Wtakich
przypadkachmożeonaprzestaćpełnićswojepodstawowe,naturalnefunkcjeiprze-
kształcićsięwrodzajobowiązku,przymusowegorytuału,formyaktywnościwyma-
gającejpoświęceń,wyrzeczeń,wysiłkuiniejednokrotniecierpień.
Zabawaniestanowiobecniewrozwiniętychspołeczeństwachwielokulturowych
wyłącznejdomenyrozrywkiiprzyjemności,stajesiębowiemelementemrytuału,
gospodarki,funkcjonalnymsegmentemkulturyisystemuspołecznego.Zabawairoz-
4E.T.Hall,Pozakulturą,tłum.E.Goździak,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2001,s.12.
5Ibidem.
