Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Przedmowa
przezkulturę,technologięipostęp.Todziękinimwprzestrzeniprywatnejipublicz-
nejzostaławydzielonastrefadlaciałaintymnego,aurządzenia,takiejakkraszuarki,
znikłyzsalonówirestauracji.Dziśstanowiąonewyposażeniewyłączniegabinetów
stomatologicznych.Powyższyprzykładjestcząstkowymdowodemnato,żeciało
determinowałozarównoarchitekturę„zewnętrzną”,jakiarchitekturęwnętrz.
Przestrzeńarchitektonicznąpoznajemywielomazmysłami–nietylkowzrokiem.
Doświadczamyjejtakżeprzezdotyk(naciskamyklamkę,ciężaremswojegociała
uchylającdrzwi),powonienie(czujemyzapachdrewnapłonącegowsalonowym
kominku)czysłuch(słyszymyodgłoskrokówstawianychpośpiesznielubpowoli
namarmurowejposadzce)3.Architekturastajesięzatemkolejnąwarstwą(próczko-
szuli,swetraczysukienki),któraotulaludzkieciało,zarównotodziałające,jakito
znajdującesięwspoczynku.Wpewnychwypadkachbudynekstajesięnawetczymś
wrodzaju„żywejtkanki”.TaksiędziejewwizjibiologicznegohabitatuZbigniewa
Oksiuty.Artystaszukającucieczkiprzeddestrukcyjnymitechnologiami,proponuje
zwrotkunaturze,wniejupatrującbudulca,wzoruorazorganizacjidlaarchitektu-
ryprzyszłości–rosnącejirozwijającejsięjakżywyorganizm4.Architekturazatem
porazkolejnyodwołujesiędociałajakokoncepcjibezpiecznej(bogwarantującej
funkcjonalnątrafnośćdecyzjiprojektowychiakceptacjęichwynikówprzezużyt-
kowników),rozwijającwtymzakresiestarożytnąkategorięczłowiekawitruwiań-
skiegoczysystem„Modulor”LeCorbusiera.Inspiracjebiologicznymciałemwe
współczesnejarchitekturzeodnajdujemytakżewbudynkachoprzezroczystychlub
półprzezroczystychfasadach,którepozwalająujrzećruchwewnętrzu„ożywionej”
bryły.Ciałoiarchitekturawydająsięzespolone,jeślinawetniezawszebezpośrednią,
tonapewnotrwałąwięzią,dostrzegalnąpochwilirefleksji.Niebrakujejednakopo-
zycyjnychpostaw,demonstracyjniekrytykującychrzekomyfałszprzytaczanejture-
lacji.PrzykłademtakiegokontestującegopoglądujesttwórczośćPeteraEisenmana,
architektaproponującegocelowoprzestrzeńkłopotliwą(tu:uciążliwą)wodbiorze,
dynamiczną(tu:„rozkołysaną”)poprzezstosowaniemnogościróżnorodnych,często
niesymetrycznychelementów5.
Odczuwanieidoświadczanieświatazewnętrznegopozostajewścisłymzwiązku
zwartościowaniemobejmującymtakżeludzkieciało.Zmieniającesięwczasieka-
nonypięknaczywzorynormatywnedotyczącewygląduwymuszałystosowanienie-
3
Zob.S.Rasmussen,Odczuwaniearchitektury,tłum.B.Gadomska,Murator,Warszawa1999;
K.Bloomer,C.Moore,Body,Memory,andArchitecture,YaleUniverisityPress,London1977.
4Zob.Z.Oksiuta,Art.,Architecture,Science,http://www.oksiuta.de/(dostęp:12XII2010).Mate-
riałamiużywanymiprzezZ.Oksiutędobudowybiologicznegohabitatusąm.in.polimerybiologiczne
izwierzęceorazcelulozaikolagen.
5OdnajdujemytowbudynkuWexnerCenterfortheVisualArts(1982–1989)wColumbus,Ohio,
stanowiącymczęśćkompleksuUniwersytetuStanowegoOhio.Por.P.Eisenman,WexnerCenterforthe
VisualArts,OhioStateUniversity,[w:]DeconstructiononArchitecture,„AnArchitecturalDesignProfi-
le”,no.72,AcademyEditions–St.Martin’sPress,London–NewYork1988,s.62–63;PeterEisenman,
AnArchitecturalDesignInterviewbyCharlesJencks,ibidem,s.49–61.Obardziejfilozoficznychniż
cielesnychmotywachWexnerCenter–por.M.C.Taylor,RefusingArchitecture,[w:]Re:workingEisen-
man,AcademyEditions–Ernst&Sohn,London–Berlin1993,s.86–87;http://www.wexarts.org/about/
architecture/(dostęp:12XII2010).
