Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
KwartalnikPWSZwSuwałkachNr1-2/2011
Bardzoważnaiwidocznącechąwspółczesnościjestszyb-
dzynarodowych.[10,s.92]5Międzynarodowaaktywność
kiwzrostliczbyinasilenieaktywnościniepaństwowych
wdużymstopniuzależyodzakresuuznaniaprzezinnych
uczestnikówstosunkówmiędzynarodowych.Zaliczasię
uczestników,agłównieprzezpaństwaiorganizacjemię-
tumiędzyinnymiorganizacjemiędzynarodowe,rządowe
dzynarodoweouznanymprestiżu.Brakuznaniazestrony
ipozarządowe,różnegotypukorporacjemiędzynarodowe,
znacznejliczbypodmiotówmożeograniczaćprestiżiauto-
ruchymiędzynarodowe,kościołyigrupyreligijne,między-
rytetdanegopodmiotu(państwa),utrudniaćprowadzenie
narodówkizrzeszającepartiepolityczne,organizacjepry-
interesów,zawieranietransakcjimiędzynarodowychforso-
watne,fundacje.[13,s.53-54]Organizacjepozarządowe,
waniecelówdziałanianaforumponadkrajowym.Istotne
działającemiędzyinnymiwsferzeprawczłowieka,ochro-
znaczeniedlamiędzynarodowejaktywnościposiadazakres
nyśrodowiska,pomocyhumanitarnej,utrzymaniapokoju,
utrzymywanychstosunkówdyplomatycznychiposiadanych
współpracynaukowej,kulturalnejodgrywającorazwiększą
przedstawicielstw,realizowanychprzezodpowiednieorgany,
rolęnaforummiędzynarodowym.Starająsięosłabiaćwpływ
osobyigrupyupoważnionedowystępowaniawichimieniu.
korporacjinapaństwoipoddawaćjekontroliopiniipublicz-
[10,s.93-98]
nejgłówniepoto,byzapewnićwiększąotwartośćiprzejrzy-
stośćichdziałań.Funkcjonowanietakiegotypupodmiotów
20Główneobszarysiłypodmiotuponad
wnosinowąjakośćnaforumstosunkówmiędzynarodowych
krajowego
iwwielukwestiachjestwstanie„zostawićwidocznyślad”
.4
niezwiązanychzterytoriumdanegopaństwaiinteresem
określonegospołeczeństwaalesłużącychponadkrajowym
ideomicelomokreślasięjakoprocesytransnarodowe.
Powstawanieinasilaniesięaktywnościpodmiotów
Pozycjapodmiotuwstosunkachmiędzynarodowych
jejjakozdolnościdoużyciamaterialnychiniematerialnych
możebyćinterpretowananawielesposobów,jed-
nakżenajbardziejadekwatnejestchybarozumienie
Donasileniasiędynamikipowstawaniapodmiotówocha-
zasobówwtakisposób,którywywrzewpływnazachowa-
rakterzetransnarodowymprzyczyniłysięzmianytakiejak
niainnychpodmiotów6.[14,s.291-292]Ujmującproblem
kryzyspaństwadobrobytuijegoniezdolnośćdorealizacji
szerzejmożnamówićotrzechsposobachpostrzeganiapo-
podstawowychbytowychpotrzebspołeczeństwa,kryzys
tencjału.Jedenjestodniesieniemdozasobów,drugidoor-
procesurozwojuskutkującypolaryzacjąspołeczeństwaipo-
ganizacjiatrzecijestwyrazemsiłyniematerialnej.Pierwszy
większaniemsięróżnicwstopniuzaawansowaniarozwo-
opierasięnatypowympodejściu,wktórymoceniasięilość
ju,globalnykryzysekologiczny,załamaniesięgospodarek
ijakośćzasobówprzezpryzmatmożliwości,jakieonestwa-
centralnieadministrowanych,szybkirozwójkomunikacji
rzajądlaekspansjigospodarczej.Naplanpierwszywysuwają
ioświaty,informatyzacjaiprocesyglobalizacjikulturalnej,
siętuzasobyocharakterzestrategicznymwdanymokresie
naukowej,sportowej.Transnarodowymiuczestnikamisto-
(np.surowceenergetyczne,środkimilitarne,kapitałludzki,
sunkówmiędzynarodowychsąuczestnicypozapaństwo-
potencjałtechnologiczny).Zgodniezdrugąinterpretacją
wi,pozarządowi,niesuwerenniinieterytorialni,których
pozycjęmożnaoceniać(mierzyć)poprzezzdolnośćspołe-
świadomadziałalnośćswobodnieprzekraczagranicepaństw
czeństwa,jegoorganówdoorganizowaniasięnarzeczwy-
iwywierawpływnastosunkiwewnętrzneimiędzynarodo-
korzystywaniadostępnychzasobówimożliwościwrealizacji
we.Pozostająoneniezależnewobeccelówiinteresówpaństw,
kluczowychcelów.Wtrzecimnatomiastpodkreślasięod-
cootwieradlastosunkówmiędzynarodowychnowąpłasz-
działywanieczynnikówopodłożupsychologicznym,kultu-
czyznę,wykraczającąpozapolitykęiekonomię.Podmiotyte
rowym,anawetrozumowym,coprzenosiuwarunkowania
wsposóbszczególnydbająostosunkiformalneinieformalne
iistotępotencjałupozasferęrealną.[1]
zdelegacjamidoinstytucjimiędzynarodowych.Wtenspo-
Ocenapotencjałujednostkipolitycznej,takąjestnaprzy-
sóbtworząsobieszansętraktowaniajakoważnychaktorów
kładpaństwoponieważposiadakompetencjedoprowadze-
wprocesiekształtowaniaprawamiędzynarodowego.
niaokreślonejpolityki,powinnaobejmowaćto,cojestnie-
Potencjałpodmiotustosunkówmiędzynarodowychpo-
rozerwalniezwiązanezjejistnieniem,funkcjonowaniem
wstajenabazieuwarunkowańopodłożupolitycznym,go-
irozwojem.Wobectegozaliczysiętuprzedewszystkim
spodarczymikulturowym.Możnagookreślićjakosumę
ludzipodejmującychaktywnośćnaokreślonejprzestrzeni
zasobówmaterialnychiludzkich,ookreślonychparame-
trachilościowychijakościowych,dostępnych,będących
5NaprzykładI.Popiuk-Rysińskaokreślapaństwadominującewstra-
dyspozycji,bysłużyćosiąganiuokreślonych,przyjętychce-
tegicznychdziedzinachmocarstwami,copozwalajejnawyróżnienie
lów.Zależnośćmiędzypotencjałemamożliwościądziałania
unipolarnego,bipolarnegoalbowielobiegunowegoukładusił.Glo-
macharakterpozytywnej,toznaczyżewrazzewzrostem
balnyukładsiłwpływanamożliwośćiswobodędziałaniapozosta-
łychpaństw,tworzącimokreśloneszanseiograniczenia.Analizując
masyorazjakościowegozaawansowaniazasobówbędzie
saldobilansuobrotówbieżącychwybranychkrajówokazujesię,że
zwiększaćsięmożliwośćdziałaniapodmiotuiaktywności
jestonododatnieprzedewszystkimwprzypadkukrajówbędących
wosiąganiucelów.
czołowymieksporteramisurowcówenergetycznychoraznabywcami
Siłaoddziaływaniapodmiotujestwypadkowąjego
papierówwartościowychinnychpaństw.
względnegopotencjału,ocenianegowodniesieniudopo-
6M.Sułek,opierającsięnawynikachbadańinnychautorówprzyjmu-
tencjałówwszystkichinnychuczestnikówstosunkówmię-
je,żeformułapaństwajakoimperiumulegapowoliwyczerpaniu.Na
areniemiędzynarodowejrolapaństwajednaksięniekończy,naco
wskazująmiędzyinnymiwnioskizbadańdlastosunkowodługiego
doorganówUniiEuropejskiejczyBankuŚwiatowegoalewłaśnie
okresu.Wskazująone,żeistniałasilnakorelacjamiędzyliczbąkrajów
dowładzkraju.
świataaotwartościąhandlu,średniąstopąimportuieksportuwgru-
4Wzasadziewdowolnejsferzeaktywnościmożnaodnaleźćprzykłady
pieośmiupaństw.Doprowadziłotodostwierdzeniazależności,że
znaczącychosiągnięć.Najczęściejwidocznesątezwiązanezobroną
otwartośćhandluipolitycznyseparatyzmsązesobąściślezwiązane,
prawczłowieka,środowiskaprzyrodniczego,wybranychgatunków
azatemekonomicznaintegracjaprowadzidodezintegracjipolitycz-
foryczyfauny,wyjątkowychmiejscidóbrkulturyczycywilizacji.
nej.
