Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
MarekRymsza
Europejskapolitykaspołecznanarodziłasięwłaśniejakoodpowiedź
naXIX-wiecznąkwestięrobotnicząidoprowadziładostworzenianaprzeło-
mieXIXiXXw.narodowychsystemówochronysocjalnejpraktyczniewe
wszystkichpaństwach,któreobjęłarewolucjaprzemysłowa(Flora,Heiden-
heimer,red.1981;Jones1985).Zauważmyprzytym,żezmianyniemiały
wyłączniecharakterusocjalnego.Oznaczałyucywilizowaniewarunkówwyko-
nywaniapracynajemnejwfabrykachczystworzeniesystemuświadczeńkom-
pensującychutratęmożliwościzarobkowaniaprzezpracownikównajemnych
wwynikuzajściajednegoztzw.ryzyksocjalnych(Luhmann1994).Alezmiany
doprowadziłymiędzyinnymidoprzeobrażeniazałożeńpolitykigospodarczej
państwa(zgodniezekonomiąKeynesowską8)orazstworzyłypodstawypod
systemedukacjipublicznej:
-Rażąconiskiezarobkirobotnikówwykonującychprostąpracęnajemną
uznanozaprzejawnietylkoniesprawiedliwościspołecznej(wyzysku),aleieko-
nomicznejdysfunkcjonalnościsystemuspołeczno-gospodarczego.Wprowadze-
niemaszyndoprowadziłodoobniżeniakosztówprodukcjiwieluartykułów,
copozwalałonamasowąichprodukcję;niebyłojednakkomuichkupować.
Uchwalenienormminimalnychodnośniedopłacysprawiedliwej(wynagrodze-
niagodziwego)podniosłospołecznypopytnatowaryprzemysłowe,napędzając
koniunkturęgospodarczą.
-Wprowadzeniesystemuedukacjipublicznejbyłonietylkoformąin-
westowaniawkapitałludzki(wiedzęiumiejętności)dzieciimłodzieżyzklas
niższych,lecztakżeinwestowaniemwkapitałspołecznywspólnotynarodowej
przezkształtowaniewspólnejtożsamościkulturowejogółuobywateli.Dzisiaj,
gdypolitycznapoprawnośćkażełączyćkwestienarodowezpolitycznąorien-
tacjąprawicową,częstoumykauwadze,żeXX-wieczneeuropejskiepaństwa
dobrobytubyłytworaminawskrośnarodowymi.
Rozwiązaniekwestiispołecznejwymagadziałańdługofalowych,wykra-
czającychpozahoryzontkadencjiparlamentarnej,orazzbudowaniawokół
nichpolitycznegoispołecznegokonsensu.ThomasH.Marshallpodkreślał
(Marshall1975),żetakikonsenszostałwypracowanywEuropieprzełomu
XIXiXXw.idlategopodobnerozwiązaniasocjalnewprowadzonowkonser-
watywnychNiemczechiFrancji9,wrządzonejprzeztzw.NowychLiberałów
8Dlaścisłości,ekonomiaKeynesowskawykrystalizowałasię,agregująctakżeamery-
kańskiedoświadczeniazawodnościDniewidzialnejrękirynku”podczaskryzysuekonomicz-
negolat30.XXw.(Galbraith1991:234-250).Wwarunkachamerykańskichbyłotojednak
doświadczenieodpowiadającesytuacjirozwiniętychpaństweuropejskichzprzełomuwieków,
porewolucjiprzemysłowej.Zob.teżWilensky,Lebeaux1965.
9Wporównawczejpolitycespołecznejdokonserwatywnegomodeluzaliczanesąnie
tylkoBismarckowskieNiemcy,aleiporewolucyjnaFrancja;taostatniaztrzechzasadniczych
względów:wykorzystaniawielurozwiązańBismarckowskichwsystemiezabezpieczeniaspo-
łecznego,silnieprorodzinnejorientacjipolitykispołecznejiakcentowaniasolidaryzmu
społecznego.Tylkoostatnielementwiązaćmożnazpolitycznątradycjąrepublikańską.
