Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
19
znajróżniejszychstron-zarównoprzezbliższeortodoksjikrę-
giuczonychwOksfordzie,odradzająceswymstudentomlek-
turęRozważań,oczymdonosiłLocke’owijegoprzyjacielJohn
Tyrell11,jakiprzezbardzoprzecieżdalekiegoodortodoksji
wychowankaLocke’a,trzeciegoearlaShafesbury,wnukajego
protektora12.Iniezawszebyłytozarzutyczynionewciszyga-
binetówuczonychczynakartachprywatnejkorespondencji:
21czerwca1683rokuwOksfordziedokonanopublicznegospa-
leniaksiążekkilkunastunbuntowniczychiwywrotowych”au-
torów,m.in.właśnieHobbesa13,anatamtejszymuniwersytecie
zastanawianosię,czydziełLocke’anieobjąćzakazemlektury.
Przypobieżnejlekturzestanowiskodotycząceprawanatury
wyrażonewDrugimtraktacie,wRozważaniach,atakżewewcześ-
niejszychKwestiachmożewydawaćsięwznacznejmierzezgod-
nezpowszechnymipoglądamiodnajdującymipodstawęprawa
naturywreligii.Lockeprzyjmuje,żetakieprawoistniejeijest
poznawalnemocąludzkiegorozumu,nacoprzedstawiawiele
argumentów:1)zdolnośćdodziałaniarozumowegozgodnie
zzasadami,2)niepokójsumieniaosób,któreowoprawoprze-
kraczają,3)norganizacjęnaszegoświata,wktórymwszystkie
inneniżczłowiekrzeczyprzestrzegająustalonychprawswoich
działańisposobuistnienia(modus)zgodnegozeswąnaturą”14,
4)społecznąnaturęczłowiekaprzejawiającąsięwistnieniurzą-
11Zob.MauriceCranston,JohnLocke.ABiography,OxfordUniversity
Press,Oxford-NewYork1985,s.466-467.
12nPanLockezachwiałwszelkimifundamentami,wyrzuciłzeświata
porządek,cnotęiBoga,asameichideeuczyniłnienaturalnymiipozbawiłje
oparciawnaszychduszach.(ł)WedlepanaLocke’aniemainnejmiary,prawa
czyzasady,jakmodaizwyczaj;moralność,sprawiedliwość,słusznośćzależą
jedynieodprawaiwolnejwoli”(Shafesbury,TeLife,UnpublishedLettersPhi-
losophicalRegimen,ed.BenjaminRand,London-NewYork1900,s.265).
13Horwitz,Introduction,s.9.
14Zob.s.53niniejszegowydania.