Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SKĄDPOCHODZIMATERIAPLANETY?
wkrótcepoWielkimWybuchu,gdytemperaturawypełniającej
młodyWszechświatmateriiipromieniowaniaspadłaponiżej
miliardastopniCelsjusza.Wodórjestpierwiastkiembardzopro-
stym.Jegojądroskładasięzjednegoprotonu.Towarzyszymuje-
denelektron.Tonajlżejszyizotopwodoru,prot.Możeutworzyć
teżjedenzdwóchcięższychizotopów:deuterzawierającywją-
drzeprotonineutronlubtryt,któregojądroskładasięzdwóch
neutronówiprotonu.GdyWszechświatstygł,powstałyteż,
wznaczniemniejszejjednakilości,trzyinnecięższepierwiastki:
hel,litiberyl.
Dominującyjestwodór.Stanowiokoło75%całejmasymaterii
Wszechświata.Gdymolekularnyobłokwodoruzaczynazapadać
sięlokalniepodwpływemgrawitacji,wpewnymmomencieosią-
gagęstość,acozatymidzietakżetemperaturęnatylewysoką,że
rozpoczynasięprocesfuzjijądrowej.Jądrawodorułącząsię.Po-
wstająjądraheluzłożonezdwóchprotonów.Towarzyszytemu
wydzielaniewielkichilościenergiiwpostacipromieniowania
elektromagnetycznego.Intensywnyproceskonwekcjioraztrans-
portupromieniowaniapowstrzymujenajakiśczaszapadaniesię
materii.Powstałakulawodorowo-helowaośrednicymilionów
kilometrów,wktórejrozpoczęłysięprocesysyntezyjądrowej,to
właśniegwiazda.Wzależnościodmasywyjściowejwodorumoże
trwaćwstaniestabilnymmiliardylat,syntezującwswymwnę-
trzuhel.Gdyjednak„paliwowodorowe”jestjużnawyczerpaniu,
zaczynasiękolejnyetapewolucjigwiazdy.Zależnieodmasyjej
losjestróżny.Alboprzechodzidoekspansjiwczerwonegokar-
ła,alboulegadalszemukollapsowi(zapadaniu)grawitacyjnemu.
Niebędziemytutajszczegółowoomawiaćwłasnościewoluującej
gwiazdy,pozostawiająctematdorozszerzeniawksiążce„Labora-
toriumwszufladzie:Astronomiaiastrofizyka”.
Dlanasnajważniejszejest,żeuruchamiatodalsząnukleosyntezę.
Trochęupraszczając,mówimyospalaniująderatomowych,aleto
nietensamproces,cospalanieniskotemperaturowewtradycyj-
nejchemii.Wastrofizyce„spalanie”oznaczaprocesysyntezowa-
niacorazcięższychjąderpierwiastkówprzezłączenieiwychwyt.
9
