Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
SKĄDPOCHODZIMATERIAPLANETY?
Takpowstająwskutekspalanianuklearnegowęgiel,azot,tlen,
neon,magnez.Dochodzimydokrzemubędącegopaliwemdla
ostatniejreakcjisyntezyzachodzącejwewnątrzgwiazdy.Wsku-
tekspalaniakrzemupowstajeżelazo.Natymkoniec.Dosyntezy
cięższychpierwiastkówpotrzebajeszczewięcejenergii,której
zwykłeprocesywewnątrzgwiazdoweniesąwstaniedostarczyć.
Jednakdostateczniemasywnegwiazdy,omasiewiększejniżdzie-
więćmasnaszegoSłońca,stająsięwybuchowymireaktorami
wytwarzającymipierwiastkicięższeodżelaza.Jaktosiędzieje?
Gdymasażelaznegojądratakiejgwiazdyprzekroczy1,4masy
Słońca,zapadasiępodwpływemwłasnejgrawitacji.Powstaje
materianeutronowaoogromnejgęstości.Leżąceponadniąlżej-
szepierwiastki(krzem,tlen,neon,węgiel,hel)opadająnajądro
zogromnąszybkościąiulegająodbiciunazewnątrz.Topoprze-
dzonyimplozjąwybuchsupernowej.Energiategoprocesujest
takwielka,żedochodzidostłaczaniająderitworzeniapierwiast-
kówcięższychodżelaza,takichjakkobalt,nikiel,miedź,cynkitd.
Amymożemytenprocesobserwowaćjakowybuchsupernowej.
Jegopozostałościtosuperciężkagwiazdaneutronowalubczarna
dziuraorazmgławicaodrzuconejwybuchemwprzestrzeńmate-
rii(jaknazdjęciutytułowym)bogatawróżnorodnepierwiastki.
TojużpraktyczniecałatablicaMendelejewawrozproszeniu.
Aledopierojesteśmywpołowiedrogi,
choćwszystkiepierwiastkisąjuż„pod
ręką”.Odrzuconamateriatworzygigan-
tycznyobłokmolekularnyośrednicy
kilkulatświetlnych.Wzbogaconyowo-
dórzprzestrzenimiędzygwiezdnejnie
jesttworemstabilnym.Choćnadzwy-
czajrozrzedzony,obłokmolekularny
podlegaprzecieżnadaloddziaływaniom
grawitacyjnym.Nawetznikomeniejed-
norodnościstopniowopowodująjego
corazszybszezapadaniesięinadająma-
teriiruchwirowy.Stopniowowcentrum
NASA/WikimediaCommons
