Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RzymskaarmiaprzedreformamiGajuszaMariusza
15
Podczasbitwylegionustawianybyłwtrzylinie.Pierwsząznichformowało
dziesięćmanipułówhastati,akażdyznichbyłpodzielonynadwiecenturie.Mię-
dzynimizostawianowolnąprzestrzeńodługościrównejichfrontowi.Podobnie
ustawieniestosowaliprincipes,którychzadaniembyłaosłonalukwprzedniejli-
nii.Triariizkoleistalizajednostkamihastati.Takibyłtypowyszykbojowy,są-
dzącnapodstawieopisubitwypodZamą,autorstwaPolibiusza19.Wedługniego
Scypionrozkazałprincipesnieubezpieczać,jaktobyłowzwyczaju,przerwmię-
dzymanipułamipierwszejlinii,aleustawićsięzanimi.Wtymprzypadkukarta-
gińskiesłonie,ścigającewycofującychsię,wcześniejwysłanychprzeciwnimveli-
tes,niespowodowałyrozerwaniadrugiejlinii.Żołnierzzkażdejcenturiimiał
ściśleokreślonemiejscektórezajmował,oddaloneodinnychwojowników
ookołometr20.Takierozwiązaniepozwalałonaswobodneużyciegladiusaipi-
lum.Wnormalnychokolicznościachbitwaprzebiegaławnastępującysposób.Po
początkowychpotyczkachzudziałemlekkozbrojnychpiechurówijazdy,doata-
kuprzystępowalihastatiigdytylkozbliżylisiędowroganawystarczającąodle-
głośćrzucalipila.Gdypierwszenatarciebyłoudanetocałylegionruszałdoprzo-
du.Gdytylkobyłotomożliweprincipesmiotaliswojeoszczepyponadgłowami
swoichkolegówzpierwszejliniilubwypełnialilukipomiędzymanipułamihasta-
ti.Triariizkoleimoglizająćpozycjęnaflankach.Gdyobiearmiestarłysięzesobą
żołnierzeużywalimieczy.Jeślihastatizostalizmuszenidoodwrotu,towycofywa-
lisiępodosłonąprincipes,poprzezwolnemiejscamiędzymanipułamidrugiejli-
nii.Wprzypadkukryzysuprocedurątępowtarzanoażdotriarii.
PrzekazPolibiuszajestoczywiściebardzoformalistycznyiprzedstawiatyl-
koteoretycznąorganizacjęarmiiorazstereotypowemetodyatakuiobrony.
Wkryzysowychlatachdrugiejwojnypunickiejliczba,jakisiła,legionówule-
głyznacznemuzwiększeniu.Przykładowow211rokup.n.e.byłoichdwadzie-
ściatrzy21,apodczaswojenmacedońskichliczbasłużącychwnichżołnierzy
oscylowałamiędzy5200a6000ludzi22.Dodatkowosposóbrekrutacjitypowy
dlaokresupokoju,byłniemożliwydozrealizowaniawobliczuniemalciągłego
zagrożenia.Jeślipotrzebanowegozaciągubyłapilna,toniebyłoczasunajego
przeprowadzeniespośródgrupymężczyznwtymsamymwiekuipodobnych
warunkachfizycznych,porzuconoteżsystemopartynaklasachmajątkowych.
Dilectus,czylipobór,odbywałsięnietylkowRzymie,alezostawałrozszerzony
takżenainneterenyItalii.WedługLiwiuszaw212rokup.n.e.powołanodwa
trzyosobowezespoływceluprzeprowadzeniawerbunkuwolnourodzonych
obywateli,odpowiednionaterenachprzedipozapięćdziesiątymkamieniem
milowym23.Cowięcej,pobitwiepodKannamidwalegionyzostałysformowa-
nezniewolników.Dodatkowo,mimoobowiązującegoprawaokreślającegomi-
nimumpięcioletnistażwarmiiwymaganydoosiągnięciastanowiskatrybuna,
tonierzadkobylinimimianowanimłodzimężczyźnipospolitegopochodze-
19Pol.,XV,9(S-D.,s.875).
20Pol.,XVIII,18(S-D.,s.481).
21Liv.,XXVI,1,18.
22Liv.,XXIII,31,2.
23Liv.,XXV,5,6.
