Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZupełnieprawdziwąpowieśćHolocaustumoglibynapisaćtylkoumarli,
aoni,jakwiemy,niesąwstaniepisać,alboteżmyniejesteśmy
wstanieodczytaćtego,conapisali.Zgadzamsię,żetoonidyktują,
prowadząnaszepióra,aleten,którypisze,ichpowiernik,
pełnomocnik–jestżywy”[15].
Itawypowiedźprecyzyjniewyznaczamiaręosiągnięćpisarskich
Kertésza[16].
Najgłębszysensswojegopisania(swojejmisji?)zdefiniowałonsam
wkończącymdziennikprzejmującymobrazie.Wtejmającejwsobie
jakieśsmutnepięknoprzypowieścipewienczłowiek–przymuszony
jakimśnieznanymimperatywem–wykonujeodlat,poraznie
wiadomoktóry,muzycznąwariacjęnatensamtemat.Nietrudno
rozpoznaćwnimsamegoKertésza.Toostatniewcieleniegalernika.
„Ostatnioczęstowyobrażamsobiekogoś,jakąśniewyraźnąpostać,
ludzkąistotę,bezwieku,oczywiścieraczejstarszegoalboprzynajmniej
starzejącegosięmężczyznę.Przychodzi,wychodzi,robiswoje,
przeżyważycie,cierpi,kocha,wyjeżdża,wracadodomu,czasemjest
chory,czasemidziepopływać,spotkaćsięzludźmi,pograćwkarty;
kiedyjednaktrafiamusięjakaśwolnachwila,natychmiastotwiera
drzwidoswojejklitki,szybko–itrochęwroztargnieniu–siadaprzy
staryminstrumencie,bierzekilkaakordów,poczymzaczynacicho
improwizować.Oddziesiątkówlatgraniewiedziećjużktórąwariację
tegosamegotematu.[…]Gdybyzaśdźwięki,któredobywa
zinstrumentu,powiedzmy,ustałyinakładającsięnasiebie,zastygły
wpowietrzu,zobaczylibyśmypewniekryształlodu,utrwalającyjakiś
kurczowy,katatonicznygest,wktórym,uważniejsięprzyglądając,bez
wątpieniarozpoznalibyśmyupartyzamiarwyrażeniaczegoś,nawet
gdybytomiałabyćtylkomonotonia.[…]Dlakogogra?Pocogra?
Samtegoniewie.Anawet–itowłaśniejestnajdziwniejsze–nie
słyszytego,cogra.Jakbytaupiornasiła,którawciążnanowokaże
musiadaćdoinstrumentu,pozbawiłagosłuchu,żebygrałtylkodla
niej.–Aleczyprzynajmniejonagosłyszy?(Topytaniejednak,
przyznajmy,jestbezsensu:tego,ktogra,powinniśmysobie,rzecz
jasna,wyobrażaćjakoszczęśliwca)”[DG,251–252].
Nietrzebachybaprzesadnieczułegosłuchu,bywtymostatnim
określeniuusłyszećwyraźnytonironii.WsłownikuKertészawyraz
