Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Bazyopraw
33
niestylizowanychigeometrycznychzdobień,wXVIIw.
wyraźnybyłteżnurtdekoracjiobardziejrealistycznych
formachfloralnych.Ujawniasięonnp.wformiecentral-
nychinarożnychplakietnaniderlandzkich→atlasów
oprawach,czyteżnaniemieckichoprawachperga-
minowychzmalowanymiizłoconymiwizerunkami
kwiatów.Szczególniebogate,nierzadkofiligranowelub
plastyczneformyroślinneujawniają→złotniczeoprawy.
Barwnemotywyiornamentyfloralnechętnieukazy-
wanoteżna→hafowanychoprawachoraz→malowanych
oprawach(np.chroniącychzielniki).W2.poł.XVIIw.
popularnośćzyskałyoprawyzdelikatnym,→koron-
kowymornamentem,ciągnącymsięwzdłużobrzeży
okładzin(→koronkoweoprawy,→Harleianstyle).
Apogeumpopularnościtejformydekoracjinastąpiło
jednakw2.-3.ćw.XVIIIw.Supremacjaintroligator-
stwafrancuskiegowtymstuleciuobjawiłasięm.in.roz
-
powszechnianiemwcałejEuropienowychrozwiązań
formalnychwzdobnictwieopraw.Odzwierciedlałysię
wtymnowestyleartystycznenadworzekrólewskim
wWersalu(→rokokoweoprawy),któredoprowadziły
doradykalnegoprzekształceniasztukibaroku.
WPolscestylbarokowywzdobnictwieintroligator-
skimujawniłsiępowierzchownie.Nieliczne,znane
dziśdzieławskazują,żew1.poł.XVIIw.podejmo-
wanosięwwarsztatachkrakowskichnaśladownictw
oprawàlafanfarewtypiewłoskim.Przynajmniejod
lat40.XVIIw.pojawiająsięwdekoracjiokładzinmo-
tywysegmentówwachlarzy(zazwyczajouproszczonej
formie),nacowpływmogłymiećm.in.oprawydy-
plomówdlapolskichabsolwentówwłoskichuniwer-
sytetów.Znakomitedziełazdekoracjąwachlarzową
ielementamibranchagepowstawaływ2.poł.XVIIw.
wGdańsku(prawdopodobniem.in.wwarsztacie
AndreasaHünefeldapracującegodlaJanaHeweliusza).
Byćmożezrodzimychintroligatornipochodząnie-
liczne,zachowaneoprawywachlarzowedlakrólaJana
IIISobieskiego.Wysokimpoziomemartystycznym
odznaczasięteżwieleoprawzłotniczych,zwłaszcza
dlaksiągliturgicznych.Jednakżestagnacjarzemiosła
introligatorskiegopopotopieszwedzkimorazwojnie
północnejzahamowałarecepcjęzachodnioeuropej-
skichwzorców.Przejawiałosiętom.in.stosowaniem
anachronicznychnarzędziformułdekoracji(niekiedy
nawetzXVIw.)lubograniczaniemsiędodekoracji
kompartymentówgrzbietu,jakrównieżpowszechnym
użyciempergaminunaokładziny.Wobecpowyższego,
zapotrzebowaniewładców,niektórychmagnatów
ihierarchówkościelnychnaoprawyomodnejformie
iwysokiejjakościwykonawstwa,zaspokajalinaogół
introligatorzyfrancuscy,włoscyisascy.
vonArnim1992,tabl.79-107;Loubier1926,s.238-248;Macchi
F.iL.2002,s.36-37;Wagner,Madajewska,Mazerska2018,kat.
57-65;Wagner2018,s.107-125.A.W.
Barwieniekrawędzi-zob.Zdobieniekrawędzi
Batik-zob.Papierbatikowy
Bazyopraw
(ang.bookbindingdatabases;fr.basesdesreliuresnumérisées;
niem.Einbanddatenbanken)
Kolekcjecyfroweopraw,zwykledostępneon-line,
zawierająceichpodobiznyiopisy,tworzoneipro-
wadzoneprzezwłaścicieliksiąg.Źródłemdlaba-
dańoprawoznawczych,zapoczątkowanychwkońcu
XIXw.byłysameoprawy,opracowywanezautopsji,
odrysyołówkowetłoczeńnaokładkach,fotografie
egzemplarzy,awreszciekatalogiiwydawnictwaal-
bumowezreprodukcjamiopraw.Wdobiecyfrowej
dołączyłydonichkolekcjecyfrowe,głównieb.o.,ale
takżebibliotekicyfroweczywirtualnewystawyiich
katalogi.Niezostałydotychczassformułowaneżadne
standardyoprogramowaniaanibudowyrekordu,
twórcytychkolekcjisamodzielniewypracowująspo-
sobyprezentacjiiopisuopraw.Ztegowzględub.o.są
różnorodne,zarównopodwzględemzawartości,jak
isposobueksponowaniamateriału.Większośćb.o.
jestprowadzonaprzezbiblioteki,któreprezentują
wnichwłasnezbiory.Niektórekolekcjepowstały
jakowirtualnawersjaorganizowanychniegdyśwystaw
iwtejwersjipozostaływinternecie.Obserwowalna
jestnietrwałośćbytówcyfrowych:niektórebazyutra-
ciłyprogramistycznewsparcieizostałyuszczuplone
ofunkcjonalnośćiilustracje(BibliotecaRicardiana,
Universitäts-undStadtbibliothek,Kolonia),stającsię
samymitylkodokumentamitekstowymi,inneznikły
zeswychadresówsieciowych,albozostałyprzenie-
sionenainneserwery,albozupełniezlikwidowane.
Większośćb.o.niejestrozwijanych.B.o.mająróżną
zawartość:niektórezawierająznacznąliczbęopraw
zezbiorówrodzimejbiblioteki,włączanychbezwięk-
szychograniczeń,innesąograniczonedoniewielkiej
ilościobiektów,dobranychpodwzględemartystycz-
nymlubhistorycznym.Wwielubazachdominują
oprawydawne,inne,przeciwnie,dedykowanesą
oprawomwydawniczymXIX-XXw.
Największą,azarazemnajstarsząbaząjestb.o.Biblioteki
Brytyjskiej(DatabaseofBookbindingsBritishLibrary).
Korzystaniezniejumożliwiawyszukiwaniezaawanso-
wanezdługimilistamiterminówdowyboru.Jednak
zaprzemyślanąmechanikąiilościąrekordówniena-
dążajakośćilustracjianiopisów.Przeciwieństwosta-
nowiąbazy,opartenadorobkubadawczymwielkich
oprawoznawców,cechującesięeksperckimiopisami
ipopartebibliografią.Należydonichbazaopraw
FrancuskiejBibliotekiNarodowej,prezentującaogra-
niczonąliczbęwybranychcimeliów,szczegółowo
opracowanychprzezJeanaTouletaizilustrowanych
