Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Bezszycioweoprawy
35
Bejce
(wytrawy)(ang.stains;fr.mordant;niem.Beizen)
Wodnelubalkoholoweroztworysoli,kwasów,zasad
orazbarwnikówsłużącedopowierzchniowegobar-
wieniadrewna,atakżeskóripergaminów.Stosowano
jezarównodobarwieniapowierzchnicałejskóry,jak
idotworzeniawzorów(marmoryzowania).Podczas
barwieniaskórb.mogąwchodzićwinterakcjezgarb-
nikamiwskórzezeszkodliwymskutkiem.Wwyniku
utlenianiamogąpojawićsięwybarwieniabądźwżery
wpowierzchniskóry.Donajbardziejrozpowszechnio-
nychb.należą:soda,potaż,grynszpan,nadmanganian
potasu,siarczanżelaza,atakżewyciągiroślinnekory,
liści,łupinorzechówitp.
Zob.Marmoryzowaneoprawy.
LoB(Stains);Roberts,Etherington(Stain).E.P.
Belwederskieoprawy
(belwederki)
Typluksusowychoprawzpocz.XIXw.scharakte-
ryzowanyprzezAleksandraBirkenmajerawopra-
cowaniupoświęconymbibliotecewielkiegoksięcia
KonstantegoPawłowiczaRomanowa,przechowywa-
nejwpałacubelwederskimwWarszawie.Powstawały
wwarszawskichwarsztatachintroligatorskich(m.in.
AntoniegoOehla,JózefaPukszty)w2.i3.dekadzie
XIXw.Byłytooprawypóźnoklasycystyczne(→em-
pirowe),wykonanezbarwnych(czerwonych,czar-
nych,granatowych,fioletowych,zielonych)skór
safianowych,zezłoconymigrzbietamiibordiurami
naokładzinach.Wśródmotywówdekoracyjnychdo-
minowaływiciroślinne,wtymwinorośliakant.Wiele
oprawposiadałojedwabnewyklejki.Wterminologii
antykwarsko-bibliofilskiejpojęciezostałorozszerzone
znazwyproweniencyjnejnatypoprawy.
Birkenmajer1930;Pokorzyńska2004.E.P.
Bezklejoweoprawy
(ang.non-adhesivebindings;fr.reliuresanscolle;niem.Kleb-
stoffreieEinbandtechniken)
Oprawy,wktórychłączenieskładeklubkartwblok
książkowyprzebiegabezużyciakleju.Należądo
nichoprawyogrzbiecieotwartym(tzw.koptyjskie),
harmonijkowe,oprawyprzeszywaneprzezgrzbiet
(tzw.kopertowe,łańcuszkowe),atakżetakie,które
majązwykłąokładkę,leczzarównogrzbiet,okładka,jak
iichpołączeniespajanesąbezużyciakleju.Pracenad
b.o.sytuująsięwtymnurcieposzukiwańwspółcze-
snegointroligatorstwaartystycznego,którychcelem
jesttworzenienowychrozwiązańkonstrukcyjnychbez
użyciakleju,aczasemtakżebeznici.Wswychpracach
introligatorzysięgająponiekonwencjonalnemateriały,
jaknp.drut(m.in.szprychyrowerowelubdługieigły),
sznury,taśmytkanelubsporządzoneztworzywsztucz
-
nych,rybieości.Łączenieskładek,atakżepołączenie
takpowstałychblokówzokładkąprzebiegawróżny
sposób,np.metodamipapieroplastyki,tzw.struktura
tkana-ang.wovenstructurebinding,konstrukcjablo-
kowana-ang.interlockingbookstructureiwłaśnieta
konstrukcjastanowigłównyelementdekoracyjny
oprawy.B.o.konstruujewieluartystówintroligatorów,
pracetegotypusączęstoprzedstawianenakonkursach
iwystawach.B.o.stosowanesątakżewobszarzekon-
serwacji-restauracjizabytkowychkodeksów.
Zob.Eksperymentyintroligatorskie,Otwartygrzbiet.
LoB(Non-adhesivespines);VanVliet,Steiner2002;Zimmerlich
2015.E.P.
Bezszycioweoprawy
(klejoneoprawy,bezszwowametodałączeniaarkuszy,perfect
binding)(ang.adhesivebindings,perfectbindings,caoutchouc
bindings,unsewnbindings;fr.reliuresanscouture;niem.Klebe-
bindung,Lumbecken)
Bezszyciowy(bezszwowy)sposóbłączeniabloków
książekzapomocąkleju,aniepoprzezszycie.Służy
dotrwałegołączeniaklejempojedynczychkartek,
sfalcowanychbifoliówlubskładekwielokartkowych.
Powstaływtensposóbblokmożezostaćwprawiony
wokładkębroszurową,awzmocnionymerląlubpa-
pieremkarbowanym-wokładkętwardą.
Bezszyciowemetodyłączeniaarkuszy
Istotnączynnościąjestprzygotowaniegrzbietudoskle-
jenia.Najczęściejnastępujesfrezowaniegrzbietulub
jegoodcinkówprzypomocynożatarczowego,obroto-
wejtarczylubwalcówkarborundowych,obrotowych
nożyfrezujących,szybkoobrotowegonożafrezująco-
-rowkującego,pierścieniarowkującego.Grzbietkart
pojedynczychlubpodwójnychmożepozostaćnieobro-
biony,awoprawachręcznychzmechaconyprzyużyciu
pilnikalubpiłyręcznej.Grzbietmożnateżprzygotować
poprzezprzeginanie.
Doklejeniawoprawiemaszynowejstosujesięszyb-
koschnącyklejtopliwy,zaśwoprawieręcznej-
elastycznyklejnazimno(dyspersyjny).Warstwa
naniesionegoklejuniepowinnabyćcieńszaniż1mm.
Jakośćklejudecydujeotrwałościblokuksiążki.
Rozróżniasiękilkatechnikręcznychimaszynowych
bezszwowegołączeniaarkuszyzużyciemkleju.
Ręcznesklejaniearkuszy-pojedynczearkuszelubbi-
foliaukładasięwblok,ściskawprasielubprzyciska
obciążnikiemwniewielkiejodległościodkrawędzi.
Następnienakrawędziegrzbietowekartnanosisięsilny
klej.Wopisanejmetodziepenetracjaklejupomiędzy
arkuszamijestniewielka.
→vJaskółczyogon”(niem.armiertesKlebebindung)-wy-
konujesięnacięcia,anastępniewprowadzasięwtakpo-
wstałezagłębieniasznurekizaklejasięmocnymklejem.
Ręcznesklejaniearkuszypoprzezwypełnienie-poje-
