Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NIEBOGWIAŹDZISTENADKRÓLEWCEMAPRAWO…
bowiemdoświadczeniepięknawiązanościśleztakimipojęcia-
mijakkształcenie(Bildung),takt,sensuscommunis,smakitd.,
któreodsyłałydodzielonychiuznawanychprzezspołeczną
wspólnotęformetycznegobytu.Szczególniepouczającesą
podtymwzględemdziejepojęciasmaku.Zesmakiemwiąza-
nozdolność„władzysądzenia”,awięcrozsądnegorozważania
iocenyróżnychkwestii,którymiżyładanaspołeczność,przez
comógłukształtowaćsięwodniesieniudonichpewienosąd
wspólny.Tego,ktobyłwstaniezdobyćsięnategorodzajupo-
dejście,cechował:„«dobrysmak»,tenrzadkiwyróżnik,który
członkówwykształconejspołecznościwyodrębniaspośród
resztyludzi”2.Dlatego:
Długaprehistoria,jakąmiałotopojęcie,zanimKantuczynił
jepodstawąswejkrytykiwładzysądzenia,pozwalastwierdzić,
żepojęciesmakubyłopierwotniepojęciemraczejmoralnymniż
estetycznym.Opisujeonopewienideałprawdziwegoczłowie-
czeństwaizawdzięczaswójcharakterdążeniudokrytycznego
przeciwstawieniasiędogmatowi„szkoły”3.
WrezultacieuKantanastąpiło„zawężeniepojęciazmy-
słuwspólnotowegodosądusmakuopięknie”4.Wrazztym
zawężonezostałosamopojęciesmaku,któreprzedKantem
osztuce,Gdańsk2014.Zliteraturyzagranicznejnauwagęzasługują
przedewszystkimprace:Y.Ehrenspeck,VersprechungendesÄstheti-
schen.DieEntstehungeinesmodernenBildungsprojekts,Opladen1998;
J.Früchtl,ÄsthetischeErfahrungundmoralischesUrteil.EineRehabili-
tierung,FrankfurtamMain1996;D.Henrich,AestheticJudgmentand
theMoralImageoftheWorld:StudiesinKant,Stanford1992.
2H.-G.Gadamer,Prawdaimetoda,przeł.B.Baran,Kraków1993.
3Tamże,s.64.
4Tamże.
22
