Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
ŻanetaNalewajk
neoplatonikaPorfiriusza,pytając,czyowekategoriewystępują
tylkowjęzyku,czyistniejątakżewrzeczywistości–jakogatunki
rzeczy.Wzależnościodcharakteruodpowiedziudzielanychna
topytanieutrwaliłysiętakiestanowiskapoznawcze,jakPla-
tońskiidealizmczyrealizmArystotelesowski,orazwyodrębniły
ichpochodne1.
PojęcieuniwersaliówodniesionedoLeśmianowskiejspuścizny
artystycznejniewiążesięjednakzdążeniemdorekonstrukcji
implikowanychpoglądówtwórcynapodstawiejegoszkiców
literackich.Zamiasttegopozwalaskoncentrowaćsięnatym,
dlaczegoto,cowtwórczościautoraŁąkiunikalne,miało,ma
imożemiećpierwszorzędneznaczeniedlaszerokorozumianej
literaturyikulturypolskiej;innymisłowy,dlaczegotaosobli-
wośćjestjednocześnietrudnymdozakwestionowaniadobrem
wspólnym.Skłaniadonamysłu,wjakisposóbto,corodzime
możestaćsięuniwersalne,międzynarodowe.Inspirujedoposzu-
kiwaniaodpowiedzinapytanie,dlaczegoidiomatycznaczy
–jakzwykłosięoniejmówić–nieprzekładalnanajęzykiobce
twórczośćBolesławaLeśmianastwarzatłumaczomiczytelnikom
zagranicznymszansęnadoświadczenieuniwersalnościwyższego
rzędu.Zachęcadorefleksjinadtym,cowutworachliterackich
autoraSadurozstajnegojestunikalneidlaczegojegodziełasą
dobremwspólnym,któretrzebacenić,októrenależysiętrosz-
czyćiktórezasługująnanajwyższyszacunekorazpopularyzację
wkrajuipozajegogranicami.
Znawcytwórczościpoetywiedzą,żeojejoryginalnościlin-
gwistycznejdecydująwnajwiększymstopniuleśmianizmy,czyli
Leśmianowskieneologizmy(takiejakDbezbyt”,Dbezżałoba”,Dbyle-
jaczyć”,wreszcieDzniszczotawonnychniedowcieleń”czyDnapu-
szyściewybujałybezbyt”),sąsiadującewtwórczościtegoautora
zarchaizmamiidialektyzmami(nietylkozresztąpolskimi).Co
istotne,kiedyczytasięutworyLeśmianazewspółczesnąświado-
mościąjęzykową,niezwyklełatwopomylićarchaizmyzneologi-
zmami.ZaprzykładniechposłużysłowoDznicestwić”pojawia-
jącesięwtekstachliterackichtwórcyDziejbyleśnej,takichjak
PrzygodySindbadaŻeglarza(Przygodatrzecia)[1913]orazwiersz
NiewiaraztomuNapójcienisty(1936).DZnicestwić”brzmidziś
1Zob.natentematnaprzykład:R.Heinzmann,Filozofiaśredniowieczna,
tłum.P
.Domański,Kęty1999;Z.Kuksewicz,Zarysfilozofiiśredniowiecznej,
Warszawa1973;W
.Seńko,Jakrozumiećfilozofięśredniowieczną,Kęty2001.
