Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Słowo-wartość-jakośćwhistoriijęzykaiwdawnychtekstach
wytrawny,złodziej’,orazwSJPD,wktórymwidocznajestzmianadefini-
cji:(łobuz,łobuziak,ulicznik,antek’.Oilewpierwszymznaczeniuwyraź-
niepodkreślonoaspektkradzieży,dodatkowouwypuklającumiejętności
samegowykonawcyczynności,otylewznaczeniuujętymprzezDoro-
szewskiegonapierwszyplanwysuwasiężartobliweokreślenie(łobuz,
łobuziak’,któreoznaczanieszkodliwegopsotnikainiewielemawspól-
negozwytrawnymzłodziejem.Dodatkowopodkreślatowskazanytam
synonimiczniewyrazantek,któryoznaczaosobęnieszkodliwąiodnosisię
zazwyczajdodzieci.Możnazatemuznać,żewtymprzypadkumamydo
czynieniazdelikatnąamelioracjąznaczenia.Andrusjestleksememinte-
resującymtakżepodwzględemetymologii.JakpodajeAleksanderBrück-
ner,wyraztenmożewywodzićsięodimieniaJędreklubAntek(SBr).Wyjaś-
nienietoopatrzonezostałojednakprzezautoraznakiemzapytania.Słowo
andrusmożebyćrównieżzapożyczeniemzjęzykagreckiego,gdzieand-
rósoznacza(mężczyznę’(SJPD).Żadenzpodanychprzykładówużycianie
pozwalajednoznacznierozstrzygnąć,którahipotezajestnajbardziejpraw-
dopodobna.
Zręcznegozłodziejalubkuglarzanazywanoeskamoterem.Wyrazten
odnotowanyjestwSWorazwSJPD.Jestonpożyczkązjęzykafrancu-
skiego,ajegopodstawęstanowiwyrazescamoteur,którywdosłownym
tłumaczeniuoznaczamagika.Dlategoteżwsamychdefinicjachbardzo
częstoleksykografowieodnosząsiędooszustwkarcianychczypraktyk
kuglarskich-(kuglarz,zręczniechowającyprzedmioty,sprytnyzłodziej,
człowiekoszukującywgrzewkarty’(SJPD).Należypodkreślićjednakspój-
nośćdefinicji,gdyżwkażdejznichuwypuklonyjestaspektszczególnych
umiejętnościsamegozłodziejaorazprzestępczycharakterjegodziałań.
Potwierdzatonastępującyprzykład:
Nadchodzipost–czterdzieścidniiczterdzieścinocyrozmyślań,może
zwrócitycheskamoterównadrogępracy,czegoimzcałegosercażyczy-
my.(Prz.Tyg.Życia6,1875,SJPD).
Nazwą,którarównieżmaswojezakorzenieniewjęzykachobcych,jest
wyrazfrajer.TozapożyczeniezniemieckiegosłowaFreier,któreoznacza
(zalotnika’.Takieznaczenieodnajdziemyteżwgwarach,wktórychfrajer
to(kawaler,młodzieniec,kochanek,zalotnik’(SWil).SWjakojedynynotuje
znaczenie:(złodziejpoczątkujący’(SW).SJPDorazpóźniejszyUSJPsku-
piająsięjużtylkonaznanymwspółcześnierozumieniu:(człowieknaiwny,
łatwowierny,nieumiejącysobieradzić,dającysięłatwooszukać’(USJP).
JedyniefragmentdefinicjizaproponowanejprzezDoroszewskiegomoże
wskazywaćnapowiązaniezeznaczeniemistotnymdlaniniejszychroz-
ważań,amianowicie:frajer-(nowicjusz,początkującywjakiejśdziedzi-
nie’(SJPD).Możnaodnieśćtodoniemalkażdejdziedzinyżycia,trudno
