Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ekspresjaromantycznajakoformowanie
Owóżprawdziwącechęmężastanowienergia.Jeszczejedenwyrazsakra-
mentalnyepoki.Energia!znamiennywyrazjęzykawspółczesnego![...]
Acóżtojestenergia?Tosłowo,któresięjużrealizuje,którestajesiężyciem,
ożywia,karmi.Ewangeliapowiada:fiNiesamymchlebemżyjeczłowiek,ale
wszelkimsłowem,którepochodzizustBożych”.
(XI,90)
27
ArcywzoremczyniącegosłowajestChrystus.Zaśarcywzoremsłowa
poetyckiegostajesięEwangelia.TylkosłowopochodzącezDucha,mają-
ceprawdziwąmocjestwstaniepobudzaćtego,ktogosłucha,przemienić
goidaćmuenergiępowtórzeniazwłasnejjużwewnętrznejpodniety.
WprelekcjachzdolnośćMickiewiczprzypisujewspólnotomduchów,
tojestnarodom.Wiodąoneswojeżycieduchowe,wewnętrzne,które
ujawniasięjakoekspresjaiformawczynienarodowym.Narodychrze-
ścijańskierealizująwewnętrznepodniety,postępującswąpracąkuBogu,
poprzezludzibolejącychiludziczynu.
Zresztąprawapostępujednakiedlawszystkichduchów.Duchchrześci-
jańskijestwyzwanydowydaniaswychmężówstanu,swychbohaterówna-
rodowych.
WyzywtenzwracasięnaprzóddoFrancji.Francjawchrześcijaństwie
reprezentujeczyn,realizację.Uczuć,pojąćizrealizować,tetrzykolejne
działaniaodbywająsięwduchufrancuskimwjednejitejsamejchwiliiwy-
buchająjakojedenitensamaktjegożyciawewnętrznego.Czynnarodowy,
wktórymbywybuchnąłduchcałejFrancji,rozpocząłbynowąepokę,zwia-
stowałbynarodzenienowejsztuki.
(XI,71)
Poznanietegopodmiotunarodu,obejmującegodoświadczeniem
całośćswojejrzeczywistościmogłobyćujętetylkojakopoznaniewe-
wnętrzne.Jegoformąstajesięczyn.
jakmożnasobiewyobrazić
wtymukładziekategoriiliryczność?
Wiemy,żewformachromantycznychepickośćprzenikasięzliryczno-
ścią.Niekiedytylkopunktwidzeniaczytelnikasprawia,żedanyfragment
jawisięnamjakoliryczny,ainnymrazemjakoepicki.Zjawiskotobywa
ujmowanejakosynkretyzmrodzajowy,alejegoźródłoorazistotabywa-
opisywanedośćpowierzchownie.Niechodzituobuntromantyczny:
oprzeciwstawieniesięsztywnympodziałomnarodzajeigatunki,które
wytworzyłatradycjaeuropejska,askodyfikowałklasycyzm.Poodkryciu
iwyprowadzeniuwszystkichkonsekwencjizromantycznejkoncepcji