Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NajjaśniejszyPanie!składającnajgłębszyinajwierniejszyhołdWaszejCesarskiejMości
wimieniutegouniwersytetu,bolimięto,żeniemogęgodniewyrazićwszystkichtychuczuć,
któregoprzejmujązarazemwchwiliTwegodonasprzybycia,uczućnajżywszejradości,ja-
kiejkiedykolwiekdoświadczał,uczućnajgłębszejczci,którąjestcałyprzejętyinajszczerszej
miłości,któragościśleprzywiązujedoTwojejpoświęconejosoby,widzącobdarzonąnaj-
piękniejszymiprzymiotamiinajwiększymicnotami.Zgromadzenietopatrzyztakąmiłością
naWasząCesarskąMość,jaknaojcaswego,wielbigojakswegoNajjaśniejszegoiNajła-
skawszegoWładcę;czciipodziwiajakdrugiegoMarkaAureliusza,jakSalomonaPółnocy.
Leczdlaprzedstawieniategowszystkiegonależycie,potrzebabydarunajwiększychw-
ców,PliniuszaiCycerona,potrzebabyświetnejwyobraźninajszczytniejszychpoetówHora-
cegoinaszegoSarbiewskiego!
Jazaś,któryzpowołaniaiobowiązkuprzywykłemtylkopatrzećzawszeiuważaćnaniebo
wcichości,umiemtylko,NajjaśniejszyPanie,wznosićdotegożniebanajgorętszeinajszczer-
szemodłyzaWasząCesarskąMośćizajegoniezmiernepaństwo,zanajdłuższątrwałośćdni
Twoichdrogich,zapomyślnośćpanowaniaTwego,zaTwojąsławę,zaTwojeszczęście,któ-
rejestnaszymtakżeiktóregotrwałośćwielcedlanaspożądana,pobudzanasdożyczenia,
anawetiwołaniazprorokiemDanielem:Imperatorze,żyjnawieki!
38
Choćoczywiściemusimymiećnawzględzie,żeprzytegorodzajuwystą-
pieniachobowiązywałpewienkanonretoryczny,toniemniejjednakniesposób
niezauważyć,nastrojespołeczneznajdującewyrazwpodobnychwypowie-
dziachzdecydowanieewoluowałynakorzyśćwładcyRosji;wkierunkubezkry-
tycznejakceptacjijegopolitykiwobecPolaków.Dodajmyrównież,określenie
goprzezPoczobuttamianemndrugiegoMarkaAureliusza”czynSalomonał-
nocy”niebyłoczymśwyjątkowymioryginalnym.Wespółzwielomainnymi
niezwyklepochlebnymitytułami(np.nTytusPółnocy”,nAniołPółnocy”)należały
onedostałegorepertuaruleksykalnegopowstającejwówczasmasowokujego
hołdowniczejczciliteraturypanegirycznej
39.
LitwanafalitychpowszechnychnastrojówuwielbieniadlacaraAleksandra
popadławówczaswwirhucznychbalówiuczt.Byłtoteżbezwątpieniapewien
rodzajspołecznegonodreagowania”potraumatycznychwydarzeniachschyłku
XVIIIw.
40JakzauważaHalinaBursztyńska,tenzabawybyłychętniewidziane
ipopieraneprzezcarskąadministrację.Ktosiębawił,jakrozumowałwróg,ten
niespiskował.ZapośrednictwemkontaktówtowarzyskichRosjaniemielia-
twionezadaniewnikaniadośrodowiskpolskiejsocjety,inwigilowaniajej,ma-
nipulowaniazbiorowyminastrojamiorazoswajaniazpolityczsytuacją.[ś]
38Przemowatanapisanazostaławjęzykufrancuskim.Przywołanetłumaczenieza:M.Baliń-
ski,DawnaAkademiaWileńska.Próbajejhistoriiodzałożeniawroku1579doostatecznegojej
przekształceniawroku1803,cz.2,Petersburg1862,s.383-384.
39Zob.J.S.Łątka,„BożecośPolskę…”.JegoCesarsko-KrólewskaMośćAleksanderI,Kra-
ków1997;N.Fiłatowa,CarAleksanderIwliteraturzepolskiej,nPrzeglądHumanistyczny”2011,
nr4,s.63-75.
40Por.M.Nalepa,Zabawynagrobieojczyzny[w:]tegoż,Rozpaczipróbyjejprzezwycięże-
niawpoezjiporozbiorowej(1793-1806),Rzeszów2003,s.101-155.
17