Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HIPERTEKSTJAKONARZĘDZIEDZIAŁAŃARTYSTYCZNYCH
15
Hipertekstmatakżeswojekonotacjetekstologiczne:
TerminzaczerpniętyzkoncepcjiintertekstualnościGenette’a.Jesttotekst,
którypowstajewwynikugierintertekstualnych.Generowanyjestprzez
nadawcędziękiaksjologizacjiinaruszeniuprzestrzenisemantycznejtekstu
wcześniejszego(hipotekstu)120
Wpewnymsensietakżetoznaczeniestaniesięistotneprzyana-
lizowaniuhipernarracji.
Wopublikowanejw1981rokuksiążceLiteraryMachinesTheodor
Nelsonokreślahipertekstjakoniesekwencyjnyprocespisania.Nie-
sekwencyjnośćwutworzeliterackimpowodujerozbicieciągłościin-
trygi,atozkoleijestprzyczynąjegoahierarchicznejstruktury;nawet
jeśliwzamyśleautoraprojektuhierarchiabyłabywpisanawtekst,
tozostajeonazburzonawtrakcielektury,ponieważczytelnikporu-
szasięskokowo.Tekstzbudowanywtenwłaśniesposóbprzekształca
sięwpewnąstrukturętekstów,którajestjednocześniewielomateks-
tami.Itakhipertekstwyrażaczynność:procestworzeniasensów
wramachstrukturytekstów,przypewnymzałożeniuzjawiskasy-
nergiitekstualnejczyteżintertekstualnej.Stajesięprzeztonowym
doświadczeniemmedialnym.Towłaśniedopierohipertekstumożli-
wiłpraktyczneisensownerozwinięcieinteraktywnościimultime-
dialnościwdzieleliterackim.Stworzyłprzestrzeńtekstu,niewświe-
ciefizycznym,alementalnym.Siećpowiązańiodnośnikówhiperłą-
czystworzyłarodzajsystemu,struktury,która,gdyjąprzedstawić
wformieobrazowej,zyskujeaspekttrójwymiarowości.Stądbierze
sięmyślenieoinformatycznejprzestrzeniwirtualnej,którejistnienie
przewidziałStanisławLemjużw1964roku(określającjąmianem
fantomologii)wswojejSummatechnologiae13,aktórąWilliamGib-
son,autorNeuromancera,nazwałcyberprzestrzenią14.Odtejchwi-
li„współczesnyczytelnikodczuwaautorskąintencjęprzestrzennego
charakterupowieści.Wnikawtekst,otaczasiętekstem,zaglądaza
tekst.Teksttraktujejaklas,ogród.Jakhipertekst”150
Wtymkontekścienajistotniejszesątrzycharakterystycznecechy
hipertekstu:
–alinearność,stawiającaczytelnikawsytuacjinieustannegowy-
borukierunku,copowodujetymsamymindywidualnąingerencję
12K.Wyrwas,K.Sujkowska-Sobisz,Małysłownikterminówteoriitekstu,War-
szawa2005,s.63.
13S.Lem,Summatechnologiae,Kraków1964.
14W.Gibson,Neuromancer,tłum.P.Cholewa,Poznań1999.
15Ł.Jeżyk,Ohipertekścienahoryzoncie,w:Tekst-tura.Wokółnowychform
tekstuliterackiegoitekstujakodziełasztuki,red.M.DawidekGryglicka,Kra-
ków2005,s.75.
