Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
doprze-powiedni,jakożekuprzeszłości.Itoprze-powiadaniesobie,
uruchomieniestałejłącznościmiędzywczorajadziś,zdajesiękiero-
waćtakżeprzeciwaksjomatowinarratywizmuoniedostępnościprze-
szłości,danejnamjużtylkojakoopowieść.Aksjomatowi,który–przy
akceptowaniunienaiwnościnarratywistycznychrozumowań(historia
wszakjestwytwarzanawopowieści)–bywadziśpoddawanykrytyce
inspirowanejprzemianamiliteraturywłaśnie,jakbywprzekonaniu,
żenarratywizmzająłwobecdostępnejprzeszłościtakiestanowisko
jakkiedyśstrukturalizmwobecbiograficznegoautora,stanowisko
wyłączającepozaobszar(o)powieści.Naprzekórtymwyłączeniom
atoliliteraturoznawczebadanianadobecnością(jednak)autora
wutworzeidąwsetkitomów,awsamejliteraturzezaszłyprze-
mianyhybrydyzującejejfikcyjnośćipowieściowośćzdokumentali-
styką,reportażem,biografią.Zpodobnychinspiracjiwynikajądziś
badanianadprzeszłościąobecnąinaczejniżtylkonarracyjnie,iidą
wkierunkuhybrydyzowaniaformtejobecności–wiązaniaznaków
zmaterialnością,opowieścizperformatywnością,rzeczy,przestrzeni
imiejsczmechanizmamipamiętania,iwtychkierunkachzmierzają
takżeesejeirozprawypomieszczonewniniejszymtomie.
2.
Możenajżywszymprzejawemtejobecnościjestpoczuciezwiązku,
albowręcz(skrytejczęsto)nierozłącznościhistoriiopowiadanejztą,
wktórejbadaczmieszka.Czemutewłaśnie,nieinnearchiwaliasą
dlańgęste,czemuoneakuratdopominająsięokonceptualizację?Te
zagadnieniapodejmujeMartaWykaw(świetnym)esejuukazującym,
jakzmieniałasięmateriamożliwejopowiadalnościdziejów,między
ichpojmowaniemprzezpisarzyformacji1910,aichrozumieniem
charakterystycznymdlaformacjipowojennej.Gdybowiemcipierwsi
moglijeszczemyślećliteraturę–właśniewzwiązkuzrozumieniem
historii–wjejmetafizycznejaurzeipodtekstach(np.katastrofizm),
toformacjapowojennaotrzymujehistorycznośćjużwyzutązmeta-
fizycznegotła;czytoskażonąwulgarnymdeterminizmem,czyto
odwartościowanądoschematówiinstytucji.JakpiszeMartaWyka:
HDlapokoleniaMrożkazmieniłasięzatemfakturahistorii.Dlapoko-
leniaMiłoszazmieniłasięnarracja.”Wtymkontekścieautorkabada
Hhistorieparalelne”(porównawczorozpatrywanedrogitwórczeauto-
