Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WojennelosywielutwórcówzDwudziestoleciapotwierdzająroz-
miarykatastrofy.Wpierwszychdniachczymiesiącachwojnyzginęli:
JózefCzechowicz(wwynikubombardowania),BrunoSchulz(zastrze-
lonyprzezNiemcóww1942roku),StanisławIgnacyWitkiewicz
(samobójstwowdniuwykroczeniaArmiiCzerwonej),wKatyniu
zamordowanizostanąpóźniejWładysławSebyłaiLechPiwowar,roz-
strzelaniprzezNiemców–TadeuszBoy-ŻeleńskiiHalinaGórska.
Wpieklewięzieńradzieckichiłagrówznajdąsię:AleksanderWat,
GustawHerling-Grudziński,WładysławBroniewski,TadeuszPeiper,
MarianCzuchnowski,HerminiaNaglerowa,BeataObertyńska,Józef
Czapski.CzęśćznichwydostałasięzeZwiązkuRadzieckiegowraz
zarmiąAndersaiznalazłasięnaZachodzie.Wobozachniemieckich
więzienibyli:ZofiaKossak-Szczucka,TadeuszHołuj.Wobozachje-
nieckichzakończylikampanięwrześniową1939rokuKonstanty
IldefonsGałczyńskiiLeonKruczkowski.Pozakrajem,natułactwie
wRumunii,Francji,AngliiiAmeryce,różnymidrogamiiwróżnym
czasieznaleźlisię:KazimieraIłłakowiczówna,MariaJasnorzewska-
-Pawlikowska,JulianTuwim,KazimierzWierzyński,JanLechoń,
AntoniSłonimski,WitoldGombrowicz,MelchiorWańkowicz.WZwiąz-
kuRadzieckimszukalischronieniapisarzeolewicowychprzekona-
niach,m.in.MarianCzuchnowski,LucjanSzenwald,JerzyPutrament
(niektórychnieominęływięzienia);inni,jakTeodorParnicki,któ-
rychwojnazastaławeLwowie,zostaliwywiezieniwgłąbRosji.To
wyliczenie,niepełne,wskazuje,żestrukturyżycialiterackiego,które
ukształtowałysięwDwudziestoleciu,zostaływwynikuwojnyrozbi-
te.Trudnomówićobezpośredniejkontynuacjiitrudnouważaćczas
wojnyzazamknięcieokresupoprzedniego.Wkraju,podokupacją
niemiecką,pozostałaczęśćpisarzy–m.in.MariaDąbrowska,Zofia
Nałkowska,JuliuszKaden-Bandrowski,JarosławIwaszkiewicz,Je-
rzyAndrzejewski,CzesławMiłosz,JulianPrzyboś,JerzySzaniaw-
ski.Współuczestniczylioniwtworzeniukulturywcałkiemnowych,
niezwykletrudnychidramatycznychwarunkach.
Wkraju,wobecterroruokupanta,literatura,sztukamusiałyzejść
dopodziemia,działaćwkonspiracji.Dotyczyłotocałejkulturyiin-
stytucjijejupowszechnienia:uruchomionopodziemneszkolnictwo,
rozpoczęłypracękonspiracyjneuniwersytety,szkoływyższe,powsta-
wały,działającenielegalnie,teatry,wydawnictwa,czasopismaspo-
łeczno-literackie(fiDroga”,fiMiesięcznikLiteracki”,fiSztukaiNaród”),
ogłaszanownichkonkursynanoweutwory,prowadzonodyskusje
ipolemikiitd.Oczywiściesamouczestnictwowtychformachżycia
kulturalnegowiązałosięznarażeniemżycia.Alenietylkonafron-
tachwojny,wruchachpartyzanckich,rozgrywałasięwalkaoprze-
20
