Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
II.WcieniuJałty
Wcieniu
Jałty
Możnasięzastanawiać,czyzapocząteknowegookresuwprze-
mianachliteraturyisztukiuznaćzakończeniewojnywEuropieibez-
warunkowąkapitulacjęNiemiechitlerowskich(8V1945),czyteżkon-
ferencjęprzywódcówtrzechmocarstwwJałcie(4–11II1945),naktórej
ustalonoeuropejskiporządekpowojenny,określonostrefywpływów,
stworzonopodstawypodpóźniejszypodziałEuropynafiwschodnią”
ifizachodnią”.Konsekwencjąkonferencjijałtańskiejbyłalikwidacja
niepodległościLitwy,ŁotwyiEstonii,którestałysięrepublikami
ZwiązkuRadzieckiego.Naszelosyzostaływówczastakżeprzesądzo-
nenanajbliższeczterdzieściczterylata.Polskajakopaństwonależą-
cedoobozusocjalistycznego,strefywpływówzwycięskiegoZwiązku
Radzieckiego,któregoarmiawrazzwalczącymujejbokuwojskiem
polskim,conależypodkreślić,wyzwalałaziemiemiędzyBugiemiOdrą
spodwładzyHitlera,byłaodpoczątkupaństwemoograniczonej
suwerenności,zależnymipolitycznie,igospodarczoodwpływówwiel-
kiegosąsiada.Wyzwoleniespodwładzyniemieckiejprzynosiłowol-
ność,aleinowezniewolenie.Dramat,którysięwówczasrozgrywał,
niedajesięująćwjednoznacznychocenach.Zniszczonykraj,zburzona
stolicawymagałyodbudowy.Przemieszczeniewielkichmasludności
zterenówwschodnich,przejętychterazprzezZwiązekRadziecki,za-
gospodarowanieziemzachodnichipółnocnych,przyznanychPolsce
nakonferencjiwPoczdamie(17VII–2VIII1945),rodziłorozgorycze-
nie,aleinadzieje.Przeprowadzonareformarolna,nacjonalizacjaprze-
mysłu,likwidacjaanalfabetyzmu,powszechnaoświata–niebyłyto
tylkohasłaokazjonalne.Miałyswojewsparciewdążeniachiprogra-
machspołecznychformułowanychwDwudziestoleciu.Trudnojestwięc
sądzić,żecałespołeczeństwoodrzucałonowyporządek.Zresztąza-
razpowojnie,wmomenciepowołaniaRząduJednościNarodowej,
tylkonielicznimogliprawidłowoprzewidywaćdalszybiegwydarzeń.
Stalinizacjakrajudokonywałasięmałymikrokami.Upłynęłycztery
lataterrorupolitycznego,bezwzględnegoniszczeniaopozycji,nimsam
54
