Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wielkiełodziepękałyjakmiażdżoneorzechy
izsuwałasięziemiakudomom.
Ptakuderzałowodę,gdzieOdys
wracałwspartyplecamiomaszt,
ajużwtedypłonęłamłodość
iżałosnylamentwśródmiast.
Wrzaskobłokówkrążyłnadgłową,
falowałopowietrze,kamień,
bursztynwrzęsachsosenpionowo
spadałhuczącitrawyłamał.
Tadeusz
Borowski
Czasypogardy
Pieśń
UGajcego,inaczejniżuBaczyńskiego,całyświat,wtymtakże
natura,dotkniętyzostałszaleństwem.Właściwyefektokrutnejbajki
czyczarnejlegendyuzyskałpoetaprzezspiętrzenieoksymoronicznie
nacechowanychmetafor,ichgwałtownenastępowanieposobie,zwie-
lokrotnienie.Zacieratowyrazistośćobrazu,alepotęgujeemocjonal-
nenapięcia.fiBajkom”tworzonymprzezliteraturę,sztukę,przeciw-
stawilipoecitragizmrzeczywistychwyborów.Obaj,BaczyńskiiGajcy,
zginęliwpowstaniu.Młodzipoeci,którzydebiutowaliwczasiewojny,
inaczejprzeżywaliswójczas:nietowarzyszyłaim,jakstarszym,wia-
rawfipowrótdoItaki”,doświataznanego,uporządkowanego.Ichtwór-
czośćjesttylkoczęścią,choćbardzoważną,znacznieobszerniejszej
całości–reakcjiliteratury,kulturypolskiejnawojnę.
BaczyńskiiGajcydoknęlitragizmuhistorii,odkryliuwikłaniejed-
nostkiwjejabsurdy.WierszeTadeuszaBorowskiego,pisaneiwyda-
nejeszczeprzedaresztowaniem,wywiezieniemdoOświęcimia,jak
ipowstającepodwpływemobozowychdoświadczeńutrwalająinną
prawdęoczasachokupacji–mówiąoupodleniu,odegradacjiczłowie-
czeństwazarównouzwyciężców,jakiupokonanych.fiŻelaznykrok
barbarzyńcy”nietylkoniszczymiasta:
Spodbrwi,zmarszczonychboleśnie,oczyczłowieczepatrzą:
otosąmiastulice,szczelniekamieniemwybite.
Miarowyżelaznykrokisytychgardzieliśmiech
przerzynawysokipiskkobietispazm,imiłosnyszloch.
Wojnawyzwalanajgorsze,zwierzęceinstynkty,niesiezsobąpo-
gardędlażyciaidlaśmierci;strachwspółtworzymentalnośćniewol-
ników:
[...]bladzi,przeżarcigłodem,padajądozorcomdonóg
iskomlącochlebaokruchypodświstembatamrą.
(Czasypogardy)
Wierszwcześniejszy,Pieśń,stawiapytaniaosenskoniecznych
wyborów:
44
