Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
szygrzech,zostajeoskarżonyiukarany.Czyntenniczegojednaknie
zmienia–matkaJoannapolatachpowracadozdrowia.Współczucie
ipoświęcenieniemająwpływunabiegwydarzeń.Obaprzywołanetu
opowiadanianazwaćmożnaparabolamihistorycznymi.Inaczejjed-
nakniżwparabolach,gdzietłohistorycznebywazatarte,konturowe,
Iwaszkiewiczobudowałopowiedzianefabułygęstąsieciądrobnych
szczegółów–historycznych,obyczajowychipsychologicznych.Two-
rząoneciemnąatmosferętychopowiadań.Dopierozaniąkryjąsię
owepytaniazasadniczeosenshistorii.Unieważniaonanormyetycz-
ne,najwyższeofiary,bohaterstwo,poświęcenie.Bitwanarówninie
SedgemooriMatkaJoannaodAniołówpowstałyprzedwybuchem
powstaniawarszawskiego.Jeślipamiętaćopowojennychlosachmło-
dzieżyakowskiej,towopowiadaniachIwaszkiewiczajestichwręcz
przeczucie.Wistociebyłytojednakprawdy,któredostrzegł,zagląda-
jączakurtynęhistorii.
Najwybitniejsząpowieścią,napisanąwczasiewojny,sąSrebrne
orłyTeodoraParnickiego.Powieśćpowstawaławczasiepobytupisa-
rzawKujbyszewieiwJerozolimiewlatach1942–1943,wydanazo-
staławJerozolimiewlatach1944–1945.Przywołanietychdatjest
ważnedlawyjaśnieniasensuiartystycznegokształtutejpowieści.
ParnickijużwDwudziestoleciuwiódłspórokształtnowejpowieści
historycznej.Przedwojną,wczasiewojnyiwlatachpóźniejszychbu-
dowałzasady,poetykęgatunkuwopozycjidotradycjiSienkiewiczow-
skiej.Dodaćtutrzeba,żeokoliczności,wjakichpowstawałySrebrne
orły,uniemożliwiałyprzeprowadzenierzetelnychstudiówźródłowych,
koniecznegowarunkupowstaniapowieścihistorycznej.Wwypowie-
dziachkrytycznychParnickiegonatematnowejpowieścihistorycz-
nej,publikowanychjeszczeprzedwojną,możnaodnaleźćprzekonanie
onowychmożliwościach,jakieprzyliterackiejobróbcehistoriistwa-
rzałapsychoanaliza.Byłotoprzekonaniezapewneprzesadne,alejego
różnorakieśladyodnajdziemywcałympisarstwieParnickiego.Pi-
sarzzrywaztradycyjnym,przejętymodWalteraScotta,sposobem
budowaniafabuły,kojarzącymmodelpowieściprzygodowejzhisto-
rią,zwierniewystudiowanymtłemepoki.Zmieniatakżezasadyispo-
sobybudowaniapostaci,zwłaszczahistorycznych,aniefikcyjnych.
Interesujągonietylefaktyizdarzenia,choćwspierajezawszena
znakomitejznajomościźródeł,ileświadomość–sposobymyślenia
iprzeżywaniawdanejepoce.Abyuzyskaćtakiefektopowiadania
historiiodwewnątrz,poprzezświadomośćludzizodległychczasów,
wprowadzaczęstonarratorapersonalnego.WSrebrnychorłachhi-
storięBolesławaChrobregoopowiadaAron,młodymnichzIrlandii,
późniejszyopatwTyńcu.Jednakżeokreśleniefiopowiada”niejesttu
51
Srebrneorły
Teodora
Parnickiego
