Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DelilleiDiderotwPolscealbooproblemie...
WfilozoficznympoglądzienaprzyrodęidzieTomaszewskizaDelille)em,
mianowiciewrazznimhołdujeteoriomBuffona[...].Tujednaktrzeba
uwzględnićfakt,żeprzejęciesięteoriąBuffonaniekonieczniemogłobyć
skutkiemwzorowaniasięnaDelille)u;światówczesnycałybyłpodwpły-
wemtegoprzyrodnika-filozofa[...]14.
17
Winnychprzypadkachjednakwyraźniezauważalnajesttendencja,
którąnazwałbymdążeniemdorozszerzeniazawszelkącenękręguba-
danychwpływówioddziaływań,domodelowaniaobserwowanychzja-
wiskwmyślprzyjętychzałożeń.KrótkiprzykładzomówieniaŚwiątyni
SybilliJanaPawłaWoronicza:
WpływDelille)aprzejawiasię,jakwspomniałam,przedewszystkim
wpodjęciusamegotematu,opisaniaogrodu;uwidaczniasięrównież
wusiłowaniuuderzeniawtonnaiwnegozachwytunadnaturąipodda-
niasięrefleksjomprzezniąnatchnionym15.
Autorkawłaściwieignorujeosiemnastowiecznąliteraturęogrodową
ipomijaspecyfikępoematuWoronicza,wydobywająctylkojedenele-
mentzcałejrozległejsiecimożliwychinspiracji.
Odrugimproblemiezniekształcającymsposóbpostrzeganiaprzez
ZałuskąproblematykiDelille)owskiejwliteraturzepolskiejwypowiem
sięznaczniekrócej:jesttobowiemkwestiaobrazuoświecenia,zarów-
nojakozjawiskakulturowego,jakiliterackiego,takweFrancji,jak
iwPolsce.Autorkaoperujebardzotradycyjnymmodelemoświecenia:
jednowymiarowym,odwołującymsiędomodeludegradacjiczydege-
neracji(stądpseudoklasycyzm)i-coszczególnieistotnewperspekty-
wieomawianychprzezniątekstów-zdecydowanieprzeciwstawionym
romantyzmowi;aczkolwiekpowiadajednocześnie,żeB[p]oezja,płyną-
caznaśladownictwaDelille)a,jestpomostemmiędzypseudoklasycy-
zmemaromantyzmem”16.Oiletakiemodelowanieoświecenianiezbyt
dziwi,otylewątpliwościbudzinieuwzględnianie-choćzgodnezów-
czesnymipostawamimetodologicznymi-znaczeniapolskiejtradycji
literackiejikulturowej,niedostateczniemocnewskazanieizaakcen-
towanierolikoneksjizliteraturąstaropolską,zwłaszczazpoezjązie-
14Ibidem,s.69.
15Ibidem,s.86.
16Ibidem,s.169.
