Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Jakbyćdobrymhistorykiemł
23
Możnapomarzyć,cobybyło,gdybyAndrzejWalickinapisałwNo-
treDamezarysnierosyjskiej,alepolskiejmyślifilozoficznejispołecznej.
Iumieściłwtymzarysiezarównowarszawskąszkołęhistorykówidei,jak
idziałającąwespółznią,wtejsamejczasoprzestrzenimiejskiejiludzkiej,
warszawskąszkołęstrukturalną.Istrachpomyśleć,cobybyło,gdybyJan
Woleńskiniezapoznałświatazeszkołąlwowsko-warszawską.
Inneprzyczynymiałaimanikłaobecnośćpolskiejteoretycznejmy-
śliliteraturoznawczejwPolsce.Możnaje,bezwiększegoupraszczania,
zapisaćnarachuneksamokolonializmu.Postawata,przezcałeXIXinie-
malcałeXXstulecieuzasadnionapolitycznieisytuacyjnie,zapewneteż
motywowanaświadomościąubóstwainfrastruktury37,wyrosłaprzede
wszystkimnapożywcepowszechnieuznawanejdominacjizachodnioeu-
ropejskichkulturnaukowych.Kompleksprowincjiniemiałwprawdzie,
przynajmniejwobszarzeliteraturoznawstwa,podstawintelektualnych,
byłjednakzrozumiały.Po1918rokudążeniedomodernizacjiBodzyskane-
gośmietnika”wymuszałosięganiedoinspiracjieuropejskich,polegające
głównienaintensywnymwprowadzaniunajnowszychkoncepcji,ichza-
chłannymprzyswajaniuiwzorowaniusięnanich.Znaćtodobrzewnaj-
wcześniejszych,założycielskichdlateoretycznegoliteraturoznawstwapol-
skiegorozprawachŁempickiego,Kleinera,Wóycickiegozlat1912-1914.
Tendencjędoprozachodniejmodernizacjitożsamejzeuropeizacjąnaj-
mocniejpotwierdzarozprawaSuchodolskiegoPrzebudowapodstawnauk
humanistycznychzroku1928,wcałościpoświęconarekapitulacjiujęć
zachodnichprzedstawianychjakowzorydonaśladowania38.Tendencja
byłazresztąsilnajużwcześniej,nietylkowPolsce;znaćtonawetpoty-
tułachperiodykówzdrugiejpołowyXIXwieku-najważniejszegowRosji
miesięcznikaBWiestnikJewropy”czywarszawskiegomiesięcznikareda-
gowanegoprzezKraszewskiegoBPrzeglądEuropejski,Naukowy,Litera-
ckiiArtystyczny”(1862-1863).Natakimnastawieniuzaważyłorównież
utrwalaneodXVIIIstuleciaprzekonanieonaucejakodziałalnościsui
generismiędzynarodowej,prowadzącejdoefektówniepodzielnychna-
rodowo.Jeszczew1930rokuKazimierzNitschnazwałBparodiąpoloni-
sty”uczonegozasklepionegonaswoimrodzimymprzedmiocie,choćjego
przedmiotembyłyprzecieżdialektypolskie39.
37Po1918rokunajwięcejdyskusjinatentematukazałosięwperiodykuBNaukaPol-
ska”;por.zwłaszczanumery1i2.Aleiwnastępnychlatachproblemunieuznanozaroz-
wiązany(por.naprzykładW.Porzeziński,J.Ujejski,T.Kotarbiński,Wsprawieprzygoto-
waniaprzyszłychpracownikównaukowych,BNaukaPolska”1929,nrX).
38B.Suchodolski,Przebudowapodstawnaukhumanistycznych,Warszawa1928.
39WystąpienieNitschanaZjeździenaukowychkółpolonistycznychwKrakowiewli-
stopadzie1930roku;cyt.zaniepodpisanymsprawozdaniemzeZjazdu,BNeofilolog”1930,
z.4,s.282.
