Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wzbiorzepołączeniawyrazowemożnauważaćzajęzykowepomniki
kulturowe.
Frazeologia-ustaleniadefinicyjne
Wniniejszejpracyfrazeologiarozumianajestbardzoszeroko
iobejmujezarównowłaściwezwiązkifrazeologiczne2,jakiinneustalone
konstrukcjewielowyrazowe,tj.przysłowia-powiedzeniawformie
zdaniawyrażającewsposóbzwykleobrazowy„mądrościnarodów”3
orazskrzydlatesłowa-częstoużywanelubprzytaczanewypowie-
dzenia,którychautorstwolubpochodzeniemożnaustalić4.Wynikato
zpołożenianaciskunaobjaśnieniakulturowe,przekazująceinformacje
okorzeniachbadanychkonstrukcjisłownych,aleipisarzachorazich
dziełach.Wiadomościte,podawanewosobnychramkach,służąuka-
zaniurelacjimiędzyjęzykiem(frazeologią)asztukąpisarską(kulturą).
2Zatakiewpolskimjęzykoznawstwiezwykleuważasięzwiązkiwyrazowesta-
łe.ZgodniezklasycznąkoncepcjąS.Skorupkisątopołączeniawyrazów,wktórych
całośćzwiązkujestzupełnielubczęściowozleksykalizowana(por.konstrukcjecałko-
wiciezleksykalizowane,np.:zpierwszejrękiAbezpośrednio’,miećrozwiązaneręceAmieć
swobodędziałania’orazzleksykalizowaneczęściowo,wktórychprzynajmniejjeden
elementmaznaczenieprzenośne,np.:egipskieciemnościAzupełneciemności’,pracować
głowąApracowaćumysłowo’)(Skorupka,1969:221-222;1982:10-11).
3Wobrębiefrazeologiiprzysłowiamająróżnystatus.Niektórzybadaczenie
zaliczająparemiidofrazeologizmów,ponieważsątoodrębneigotoweminiteksty
(zob.m.in.Lewicki,Pajdzińska,2001:315,324),inni-włączająjewzakresbadaw-
czyfrazeologii.S.Skorupkapodkreślał,żeprzysłowiestanowiszczególnyrodzajfra-
zy,amianowicie:frazysamodzielnejtreściowo.Zwracałprzytymuwagę,żecechami
wspólnymiprzysłówizwiązkówfrazeologicznychjestpowszechność,obrazowość,ce-
chąróżniącą-samodzielnośćtreściowaprzysłówiniesamodzielnośćfrazeologizmów.
Wszystkiejednakzwiązkiwyrazowe-zarównosamodzielne,jakiniesamodzielne,
mieszcząsięwobrębiegotowychstrukturjęzykowych,zktórychbudujemynaszewy-
powiedzi(Skorupka,1985a:359-364).
4TępowszechnieznanądefinicjęskrzydlatychsłówzaproponowaliH.Markie-
wicziA.Romanowski(2005:5).Podkreślićnależy,żewliteraturzeprzedmiotuów
terminbywaróżniedefiniowany,np.jako„[…]autorskie(resp.cytatopochodne)two-
ryjęzykoweocechachjednostekjęzyka(względnaautonomiczność,daność,reprodu-
kowalność),ostrukturzejedno-lubwieloleksemowej(ograniczonejjednakmożliwo-
ściaminośnymipamięcispołecznej),iofunkcjisamodzielnegonominowaniapojęć,
ocenisądówbądźwspomagania(ilustrowania)pojęć,ocenisądówjużwwypowie-
dziwyrażonych”(Chlebda,1998:196;2005:163;natematmiejscaskrzydlatychsłów
wefrazeologiizob.m.in.:Liberek,1999:41-51;Lewicki,1992:25-34;2003:301-306;
Chlebda,2010:9-20).
10
