Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
i„mitologizm”14.Wpodstawiesłowotwórczejleksemuliteraturyzm
stoirzeczownikliteratura,zaśsufiks-izm/-yzm,podobniejakwdery-
watach:biblizm,mitologizm,wskazujejednostkęjęzykową,tj.wyraz
orazutrwalonyzwiązekwyrazowy.Zatempodstawowaizarazemnaj-
bardziejogólnadefinicjategoterminubrzminastępująco:‘jednostka
językawywodzącasięztekstówliterackich’,por.pojedynczeleksemy-
literaturyzmyleksykalne,np.:dulszczyzna‘obłudadrobnomiesz-
czańska,zakłamanamoralność;kołtuneria’(Dulska,nazwiskoboha-
terkikomediiG.Zapolskiej),dulcyneaAukochana,damaserca’(Dulcinea
zToboso,imięukochanejDonKichotazpowieściM.Cervantesa)
(USJP),dyzmaAczłowiekbezwykształcenia,któremuprzypadekizbieg
okolicznościotwierajądrogędowysokichurzędówpaństwowych’
(Dyzma,nazwiskotytułowegobohateraksiążkiT.Dołęgi-Mostowicza)
(SE),hamletyzmApostaważyciowaodznaczającasięniezdecydowa-
niem,ustawicznymwahaniem,rozterkami,niezdolnościądopodejmo-
waniadecyzjiiwprowadzaniaichwczyn’(Hamlet,bohatertragedii
W.Shakespeare’a)(USJP
,SE;por.formacjesłowotwórcze:hamletowski,
hamletyczny,hamletyzm,hamletyzować),harpagon‘wielkiskąpiec;
sknera,chciwiec’(Harpagon,imięgłównegobohaterakomediiMoliera
Skąpiec(USJP
,SE),lowelasAmężczyznauwodzącykobiety;uwodziciel,
kobieciarz,donżuan’(RobertLovelace,bohaterpowieściS.Richardsona
HistoriaClarissyHarlowe,USJP,SE;por.przymiotniklowelasowski),
quasimodoAczłowiekwyjątkowobrzydki,uosobieniefizycznejszpetoty’
(Quasimodo,postaćzpowieściW.HugoKatedraMariiPannywParyżu)
(USJP),robinsonadaApodróżprzedsięwziętawposzukiwaniuprzygód;
życiewwarunkachprymitywnych,trudnych,pełneprzygód;opowieść
otakiejpodróży,takimżyciu’(Robinson,bohaterpowieściD.Defoe
PrzygodyRobinsonaCrusoe)(USJP
,SE)(zob.Krzyżyk,Synowiec,2018:
389-392)orazzwiązkiwyrazowe-literaturyzmyfrazeologiczne,
np.:dantejskiesceny,czekaćnaGodota,obraznędzyirozpaczy,rząddusz,
sobieamuzom,walczyćzwiatrakami,wyciągaćkasztanyzogniaczyimiś
rękami(zob.opisywymienionychpołączeńwtymsłowniku)15.
14Termin„biblizm”występujewuzupełnionymtrzecimwydaniuEJPz1999r.,
odnotowałgotakżeWSJPPAN.Natomiastmitologizmu,oilemiwiadomo,kom-
pendiawiedzyojęzykupolskimnierejestrują,choćjegostatusterminologicznypo-
twierdzająliczneartykułypoświęconefrazeologiimitologicznej(natematrozumie-
niaterminu„mitologizm”zob.Puda-Blokesz,2021:150-152,por.teżbibliografięza-
wartąwtymartykule).
15Wjęzykoznawstwiewyrazyalbowyrażeniautworzoneodimienialubnazwi-
skaosobyprawdziwejlubfikcyjnejtoeponimy(por.termin„frazeologizmeponimicz-
17
