Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Łódź.Szkiceoliteraturze,przestrzeniihistorii
PodobniejakuPrzedborskiej,takżewniektórychinnychutwo-
rach,zwłaszczatychowiększychwalorach(lubconajmniejaspira-
cjach)literackich,obrazŁodzipodlegaartystycznemuprzekształce-
niu.Miastoijegomieszkańcyprzedstawianibywajączęstojakotwór
symbiotyczny,jedenorganizm(lubczęściejmechanizm),zawszejed-
nakodpychający,budzącyjeśliniegrozę,toprzynajmniejodrazęlubco
najmniejniepokój.TakąwizjęŁodzirozsnułwwydanejw1930roku
wjidyszpowieściWarsze[Warszawa]SzalomAsz:
Naszerokiejrównejpłaszczyźnierozkładasięmiasto.Jegopunktem
środkowymjestdużyplac,naktórymwznosząsięolbrzymiewieżeko-
minowebudynkówfabrycznych.Naokołonieprzyjemniedługieulice.
Anilistkazieleni,żadnegodziecięcegogłosu,anikobiecegocienia-po-
ważniestojądomy,wytynkowanenajedenkolor,wszystkieprzyodzia-
newrdzawo-czerwonymundurmurów.Niesłychaćwnichanijednego
dźwiękuludzkiegożycia,zokienidrzwiniewidaćaniznakucodzien-
nychdomowychczynności.Całemiastopokrywacienkawarstwawap-
nistegopyłu,jakzamarzniętyśnieg.Powietrzeprzesyconejestkwaśnym
zapachemkarboluikrochmaluzpobliskichblicharni20.
Wtymolbrzymimpustymmieścieniesłychaćgłosuludzkiego,zato
wyjąbezprzestankugłosyniewidzialnychzwierząt,którewidoczniesie-
dzązamkniętewklatkach.Nieprzerwanie,nieustanniedyszysapiący,re-
gularnyszumdalekichmotorów,ustawicznieszumigdzieśkipiącypłyn,
bezwytchnieniapłyniegdzieśstrumieńparywrurach.Przepełnione
kotłybulgocą,małewózkiżelazneskrzypiąposzynach,łańcuchyzgrzy-
tają,żurawiezwyciempodnosząwgórębelelnu,jakdziecinnązabawkę
ikładąjenawyznaczonemiejsce,olbrzymiekotływydająprzeraźliwe
gwizdy.Wydajesię,żecałemiastozamieszkałejestprzezdziwnestwo-
rzeniazestaliiżelaza,które,zamiastpłucami,oddychająłańcuchami
iporuszająsięzapomocąstalowychczłonkówś21
KilkanaściestronwcześniejczytamywpowieściAsza:
Gdynadczarnymiżydowskimiulicamiwemgleidymiezapadadzień
[sic],woddali,pozałódzkąrówniną,zachodzisłońcedziwnejakieś
iobce.Aulicemiastanapełniająsięsilnymi,sczerniałymioddymuciała-
20Blicharnia-działfabrykizajmującysiębieleniemtkaniniprzędzy.
21Sz.Asz,Warszawa,BŁ582,przeł.W.Rogowicz.
