Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
10
jakotwórcówtejdyscyplinypotraktowaćJohnaGraunta,WilliamaPeety’ego
iEdmundaHalley’a.
Jeślibyzaproponowaćkoncepcjęstatystykiwywodzącejsięzpaństwo-
znawstwa,wówczasjakopierwszegopolskiegostatystykanależałobywy-
mienićautoraLiberbenefciorumiChorografaKrólestwaPolskiegoJanaDługo-
sza(1415–1480),ajakodalszychprzedstawicielitejgałęziwiedzy:
−autoraTraktatuoobojguSarmacjach-MaciejaMiechowitę(1457–1525),
−autoraKronikiwszystkiegoświataiKronikipolskiej–MarcinaBielskiego
(1495–575),
−autoraPolonii–MarcinaKromera(1512–1589),
−autoraPoloniasivestatusregniPoloniaedescriptio–SzymonaStarowol-
skiego(1588–1656),
−autoraOpisueuropejskiejSarmacji–MaciejaStryjkowskiego(pseud.
Osostevitius)(ok.1547,zmarłprzed1593).
Historycystatystykiokreślająkonkretnądatęnarodzintejdyscypliny:
jestnią,zgodniezprzyjętąkonwencją,dataukazaniasięksiążkiGraunta
Naturalneipolityczneobserwacjepoczynionenadbiuletynamiśmiertelności,czyli
rok1662.
Początkistatystykijakodyscyplinynaukowejwiążąsięznastępującymi
wydarzeniami:
−spisyludności,
−publikacjestatystyczne,
−zapoczątkowanieliteraturystatystycznej,
−tworzenieadministracjistatystycznej,
−wykładyzestatystyki,
−powołanietowarzystwnaukowych.
Początkioficjalnej(urzędowej)działalnościstatystycznejnaziemiach
polskichprzypadająnaokrespracSejmuCzteroletniego,tojestnalata1788–
1792.Sejmtenzarządziłprzeprowadzeniew1789rokupierwszegoogólno-
krajowegospisuludnościpołączonegozespisemdymów,czyligospodarstw
domowych.Wynikispisuposłużyćmiałypowzięciuuchwaływsprawie
podatkuprzeznaczonegonapokryciekosztówutrzymaniastałej,stutysięcz-
nejarmii.Autoremtablicstatystycznychspisuz1789rokuistatystycznej
metodywymiarupodatkównawojskobyłposełhr.FryderykJózefMoszyń-
ski(1737–1817).Byłtakżepromotoremcałegoprzedsięwzięciaspisowego.
WokresieistnieniaKsięstwaWarszawskiego(1807–1815)odbyłysiętrzy
spisyludności:w1808,1810i1812roku–byłytopierwszepowszechne(peł-
ne)spisyludności.
Wceluopracowaniamateriałówspisowychpowołanow1810rokuBiuro
StatystycznepodległeMinisterstwuSprawWewnętrznych.Byłatopierwsza
