Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.Stanbadań
Rezydencjeprzemysłowcówtworząważnyele-
twumotywówarchitektonicznychodpowiadabardzo
mentzabytkowejspuściznyŁodzizokresuprzemy-
zróżnicowanyiprezentującyczęstowysokipoziom
słowegorozwojuwXIXipierwszychdziesięcioleciach
artystycznywystrójwnętrz.Sprawiato,żełódzkie
XXwieku.Byłyświadectwembogactwaipozycji
rezydencjefabrykanckie,czyteższerzejburżuazyjne,
społecznejichwłaścicieli,widomymznakiemekono-
tworzą-mimoubytkówistratbędącychwynikiem
micznegosukcesuiawansuludzi,którzyswojąkarie-
powojennychprzekształceń-unikatowynaskalęeu-
ręzaczynaliczęstoodkilkuwarsztatówtkackich,by
ropejskązespółowielkiejwartościhistorycznejiar-
wciągudziesiąteklatwytężonejpracydorobićsię
tystycznej.
znacznychmajątków.Budowaokazałejwilliczypała-
Pierwszeobiektyocharakterzerezydencjiwzno-
custawałasięwyrazistymtegopotwierdzeniem.Było
szonebyłyprzezłódzkichfabrykantówwkońculat
tozgodnezobyczajemukształtowanejwciąguXIX
dwudziestychiwlatachtrzydziestychXIXwieku.
wiekunowejklasyspołecznej:bogatejburżuazji,do
Jednakrozkwittegotypubudownictwaprzypadana
którejnależelifabrykanci,kupcyibankierzy,wzno-
późniejszyokresrozwojumiasta,zwanywielkoprze-
szącysobiewcałejEuropiesiedzibynawzórarysto-
mysłowym,obejmującyostatniąćwierćXIXwieku
kratycznych,choćzregułyomniejszejskaliibardziej
ipoczątekwiekuXX,zamkniętywybuchemIwojny
funkcjonalne1.Rozmiaryizróżnicowanaformatego
światowej.Ztegoczasupochodzinajwiększaliczba
typubudowliwyrażałypotrzebyorazupodobania
pałacóworazwilli,równieżtenajbardziejefektow-
estetycznewłaścicieli,ajednocześniestanowiłyznak
ne.Znaczniemniejtegorodzajubudowliwzniesiono
przynależnościdookreślonegokręgukulturowego
wlatachmiędzywojennych.Końcowącezuręczasową
iklasyspołecznej.Kształtarchitektonicznybyłrów-
stanowidatawybuchuIIwojnyświatowej,któraza-
nieżpokazeminwencjitwórcypragnącegozaspo-
mknęładefinitywnieepokęudawnej”Łodziizwiąza-
koićoczekiwaniaswojegoklientaiprezentacjąjego
negozjejdziejamibudownictwarezydencjonalnego.
biegłościwoperowaniubogactwemformstylowych
Wśródrezydencjifabrykanckichistotnągrupę
charakterystycznychdlategoczasu.Wprzypadku
tworząwille-obiekty,którympoświęconajestni-
Łodzizrodziłotonaprzestrzeniponadstulatwielką
niejszapublikacja:budynkimieszkalnemniejszej
różnorodnośćrozwiązań,znamiennychdlanastępu-
skali,położonezazwyczajpośródogrodu,ozróżni-
jącychposobiewtymczasiekonwencjistylowych:
cowanejarchitekturzeprzyciągającejuwagęelegancją
późnegoklasycyzmu,historyzmu,secesji,wczesnego
ibogactwemform.Sątobudowlepołożonezarówno
idojrzałegomodernizmuorazsztukiartdéco.Bogac-
wcentrummiasta,pośródgęstejzabudowy,jakina
jegoobrzeżach,czyteżnaterenachdawniejpod-
1
Natentematwodniesieniudoziempolskichm.in.:IreneuszIhnatowicz,
miejskich,aobecnieznajdującychsięjużwgranicach
ObyczajwielkiejburżuazjiwarszawskiejwXIXwieku,TowarzystwoMiłośni-
Łodzi.Powstawałyoneczęstowpobliżuzabudowań
kówHistoriiwWarszawie,BibliotekaWiedzyoWarszawie,Warszawa1971,
fabrycznych,tworząccharakterystycznedlaprzemy-
s.61-75;JanuszPazder,Pałacjakotyparchitektoniczny,aobyczajwielkiejbur-
słowejŁodzizespołyfabryczno-rezydencjonalne.
żuazjiw2.połowieXXwieku(StreszczeniereferatuwygłoszonegonaXXVII
SesjiSHSwPoznaniu),uBiuletynHistoriiSztuki”1980,nr2,s.228-232;
Wśródmieściuodnaleźćmożemyobiektyusytuowa-
TadeuszS.Jaroszewski,Architekturarezydencjonalnawielkiejburżuazjiwar-
szawskiejwlatach1864-1914[w:]SztukaXIXwiekuwPolsce.Naród-miasto.
MateriałySesjiStowarzyszeniaHistorykówSztuki,Poznań,grudzień1977,
neniekiedywpierzeiulicy,czyteżprzylegającedo
sąsiednichbudynków,dalecewięcodbiegająceod
red.H.Lisińska,Warszawa1979,s.179-108.
klasycznychrozwiązańwillowych-uznaćtonależy
7
