Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wobecwyrywkowychiprzygodnychwzmianekopisarzachikancela-
riimiejskiejpochodzącychzXIIIwiekutrudnoprześledzićichpoczątki.
Prawoikulturaprawna,którenaziemiepolskieprzynieślinowiosadnicy,
związanebyłyściślezpismem
3
.Wpodstawieprawamagdeburskiego,czy-
liwZwierciadlesaskim,wwielumiejscachmowajestoużywaniupisma
czypoprostuozapisach,listach,pieczęciachetc.
4
.Niemalwkażdymmie-
ściepowstanieurzędupisarza,którywinienbyćobsadzonyprzezosobę
posługującąsiębieglepismem,znającąjęzykiurzędoweorazposiadającą
przygotowanieprawnicze,okazałosięnaturalnąkoniecznością.
Pisarzmiejskipełniłwmiastachprawamagdeburskiegofunkcje,któ-
rychniedasięprzyrównaćdożadnejwspółczesnejfunkcjipublicznej.Był
zarównosekretarzemrady,aczęstotakżeławymiejskiej,jakizaprzysię-
żonymnotariuszem,spisującymsprawywłasnościoweobywatelioraz
osóbpoddanychmiastu,atakżesyndykiem,występującymwróżnych
sprawachprawnychwimieniumiasta,wreszciemiejskimksięgowym.
Wwiększychmiastach—zuwaginaliczbęiróżnorodnośćspraw—
zatrudnianokilkupisarzy.Wydzielanomerytoryczniepewnezadania,
adoichzałatwianiapowoływanospecjalnegourzędnika.Wmniejszych
miastachwszystkimzajmowałsięjedenczłowiek.Odjegowykształce-
niaikompetencjizależałyniejednokrotnierozstrzygnięciawieluspraw
wmieście,atakżenazgromadzeniachstanowychiwsądachregional-
nych.Rzetelneprowadzeniespisówwłasnościowychnietylkoumożli-
wiałosprawnezbieraniepodatków,aletakżepozwalałouniknąćniepo-
rozumieńwzakresieprawmajątkowych.Odstarannegoprowadzenia
ksiągmiejskich,szczególniedotyczącychwłasności,zależaływynikispo-
rówmajątkowychispadkowychmieszczanorazpoddanychmiejskich.
Urządpisarzamiejskiego—będącyurzędempublicznym—wymagał
sporejspecjalistycznejwiedzywwieludziedzinachprawa,atakżeza-
3
Por.uwagiwpracach:B.Geremek:Poziomykultury:przekazustnyikulturali-
teracka.W:KulturaPolskiśredniowiecznejXIV—XVw.Red.B.Geremek.Warszawa1997,
s.366—380;A.Adamska:Średniowieczenanowoodczytane.Obadaniachnadkulturą
pisma.nRocznikiHistoryczne”,T.65,1999,s.129—154;A.Bartoszewicz:Piśmienność
mieszczańskawpóźnośredniowiecznejPolsce.Warszawa2012;P.Chaunu:Czasreform.
Historiareligiiicywilizacji(1250—1550).Tłum.J.Grosfeld.Warszawa1989;J.Goody:Logika
pismaaorganizacjaspołeczeństwa.Tłum.ired.G.Godlewski.Warszawa2006.
4
Por.np.zapisdotyczącyspisówławników,przedstawianychdozatwierdzeniaraj-
com.P.Sczerbic:Iusmunicipale,tojestprawomiejskiemajdeburskie,nowozłacińskie-
goizniemieckiegonapolskijęzykzpilnościąiwiernieprzełożone.Red.G.M.Kowalski.
Kraków2011,t.2,s.392.H.Lück:SachsenspiegelundMagdeburgerRecht.Europäische
DimensionzweiermiteldeutscherRechtsquellen.Hamburg1998.
8
Wsęp
