Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30maja1918roku,gdyjaktozapisałwswoimdzienniku,
„zatrzymałbombęzVaterlanduizostałrannywobienogi”.Pocisk
artyleryjskispadłmupodnogi,wyrzucającgowgóręizabijając
ludziwokółniego.
Wczasie,gdygopoznałem,Jimbyłzgarbionym,wątłym
staruszkiem,któremuszwankowałapamięć.Niechętniemówił
oswoichwojennychprzeżyciach,alepamiętamjednąrozmowę,
doktórejdoszło,gdymiałemokołodziewięciulat.Spytałemgo,czy
mężczyźni,którzywalczylinawojnie,byliprzerażeni,czypalilisię
dowalki.Odparł,żebylitacy,którzybyliprzerażeni,itacy,
copalilisiędowalki.Spytałem,czyci,którzysiępalili,walczyli
lepiejodtychprzerażonych.„Nie–rzekłJim.–Tocizapaleńcy
robiliwportkijakopierwsi”.Jegoodpowiedźzrobiłanamnie
wielkiewrażenieizaintrygowałamnie–zwłaszczasłowo„pierwsi”
–najakiśczas.
Grozategoodległegokonfliktunadalprzyciąganasząuwagę.
Leczjegotajemnicależygdzieindziej,wniejasnychizawiłych
wydarzeniach,któreumożliwiłytakąrzeź.Przyichbadaniu
zaciągnąłemwięcejintelektualnychdługów,niżprawdopodobnie
jestemwstaniespłacić.RozmowyzDanielemAndersem,Margaret
LaviniąAnderson,ChrisemBaylym,TimemBlanningiem,
KonstantinemBoschem,RichardemBosworthem,AnnabelBrett,
MarkiemCornwallem,RichardemDraytonem,RichardemEvansem,
RobertemEvansem,NiallemFergusonem,IsabelV.Hull,Alanem
Kramerem,GüntheremKronenbitterem,MichaelemLedgerem-
Lomasem,DominikiemLievenem,JamesemMackenziem,Aloisem
Maderspacherem,MarkiemMigottim,AnnikąMombauer,Frankiem
LorenzemMüllerem,WilliamemMulliganem,PaulemMunro,
PaulemRobinsonem,UlinkąRublack,JamesemSheehanem,
BrendanemSimmsem,RobertemTombsemiAdamemTooze’em
pomogłymiwyostrzyćargumenty.IraKatznelsonsłużyłmiradą
wzakresieteoriidecyzji;AndrewPrestonwkwestii
antagonistycznychstrukturwkreowaniupolitykizagranicznej;
HolgerAfflerbachnatematdziennikówRiezlera,Trójprzymierza
idrobniejszychszczegółówpolitykiniemieckiejwczasiekryzysu
