Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Znikającypunkt,czylioistociesłowa
wskazówką,aleniepozwalajeszczedotrzećdosedna.Bonawetjeśli
dziękiniejodsłanianamsię,jakdzieckoużywasłowai,wzwiązkuztym,
jakpowinniśmyjebadać,tobezodpowiedzipozostajewciążpytanie,
czegowłaściwiedzieckoużywa,azatemcopowinniśmybadać.
WdzieleOideiczłowiekaMaxaSchelerapadazagadkowezda-
nie:HNapoczątkujęzykabyłosłowo!”5.Tezatamaswojeszczegóło-
weuzasadnieniawantropologiiflozofcznejtegomyśliciela,alepozo-
stawmyjenabokuiskupmysięnatym,costanowiogólnąprzesłankę
tegostwierdzenia.Zgodniezniąsłowoniebyłobyjednostkąjęzyka,
niestanowiłobyteżjegometonimicznejreprezentacji–niebyłoby
wobecjęzykapodrzędne,leczbyłobypierwotnewobecjęzyka.Ito
pierwotnenietylkowsensiegenetycznym,alerównież,amożeprzede
wszystkim,wsensiefunkcjonalnymlubwręczontologicznym.Językro-
zumiany–conajmniejodczasówFerdinandadeSaussure’a–jakosys-
temznaków,jakosłownikigramatyka,byłbyzatemczymśwtórnym,
genetycznie,funkcjonalnie,anawetontologicznie;byłbykonstrukcją
myślowąpochodnąwobecsłowarozumianegojakoużyciejęzyka,
jakoogółwszystkichludzkichaktówjęzykowychskładającychsięna
realneżycie.Itakrozumianesłowostajesięwłaściwymprzedmiotem
badańantropologicznych,któreujmująrzeczywistośćzawszezper-
spektywykulturowegodoświadczeniaczłowieka–wtymprzypadku:
doświadczeniaczłowiekamówiącego.
Jakiemakonsekwencjetazmianaperspektywybadania,azatem
ijegoprzedmiotu,wstosunkudoujęć,wktórychrzecząnajważniejszą
jestrekonstrukcjasystemujęzykowego,wpostaciniejakopoprzedzają-
cejjakikolwiekaktjęzykowy,jakiekolwiekużyciesłowa?Konsekwencje
tejzmianysąkolosalne.Wgruncierzeczywszystkieważniejszeaspekty
językazyskująodmiennącharakterystykę.Choćbysamznakjęzykowy,
którywujęciustrukturalistycznymjestrozpatrywanywoderwaniuod
tych,którzysięnimposługują,iopisywanywkategoriacharbitralnego
związkumiędzyznaczącym(brzmieniemsłowa)aznaczonym(tym,
doczegotobrzmienieodsyła,cooznacza).Tymczasem,jeśliprzyjąć
perspektywękogoś,dlakogoznakiteskładająsięnamacierzystyję-
zyk,którymmówioddziecka–wtymwszczególnościperspektywę
samegodziecka–żadenznakjęzykowyniebędziearbitralny,czysto
5
M.Scheler,Oideiczłowieka,przeł.A.Węgrzecki,[w:]tegoż,Pismazantropologii
filozoficznejiteoriiwiedzy,oprac.S.Czerniak,A.Węgrzecki,Warszawa1987,s.20.
29
